Công an phường Cửa Nam tuyên truyền, nhắc nhở các hộ kinh doanh tại tuyến phố Phan Chu Trinh. Ảnh: Phùng Anh

Hà Nội "khoác" áo mới

Những ngày này, dạo bước qua các tuyến phố của Hà Nội thuộc phường Cửa Nam hay khu vực trung tâm Ba Đình, người ta dễ dàng nhận thấy sự thay đổi khác biệt. Những lộn xộn thường nhật vốn có trước đây nơi lòng đường, vỉa hè đã nhường chỗ cho sự thông thoáng, gọn gàng.

Thực hiện Kế hoạch số 06 ban hành ngày 11/11/2025 của Ban Chỉ đạo 197 thành phố Hà Nội về "Xây dựng thí điểm các phường Hoàn Kiếm, Cửa Nam, Ba Đình kiểu mẫu về trật tự, văn minh đô thị", các phường đã đồng loạt ra quân với quyết tâm cao độ.

Cảm nhận đầu tiên về những con phố thí điểm là sự thông thoáng đến ngỡ ngàng. Những mái che, mái vẩy nhếch nhác - thứ từng được xem là một phần không thể thiếu của "văn hóa mặt đường" nay đã được tháo dỡ, trả lại không gian thoáng đãng cho phố phường.

Sự thay đổi này không tự nhiên mà có, mà được bắt nguồn từ sự đổi mới trong tư duy quản lý. Trong bối cảnh Hà Nội vận hành mô hình chính quyền đô thị hướng tới sự tinh gọn, UBND phường giờ đây đóng vai trò như "cánh tay nối dài" của chính quyền thành phố.

Cơ chế này giúp các quyết định về chỉnh trang, xử lý trật tự được ban hành và thực thi một cách nhanh gọn, cắt giảm tối đa các khâu trung gian từng là rào cản trước đó.

Không chỉ dừng lại ở trật tự vỉa hè, “làn gió mới” còn lan tỏa vào sâu bên trong các trụ sở hành chính. Tại bộ phận "Một cửa" của các phường thí điểm, không gian làm việc được thiết kế mở, thân thiện, phủ xanh cây cối và áp dụng triệt để chuyển đổi số.

Bà Phạm Thị Oanh, một người dân đến làm thủ tục tại phường Cửa Nam, không giấu được sự hài lòng khi chia sẻ rằng cảm giác e dè ngày xưa đã biến mất. Thay vào đó là hình ảnh cán bộ chào hỏi từ cửa, hướng dẫn tận tình các thủ tục trên điện thoại thông minh. Bà tâm đắc cho rằng, văn minh thực sự phải bắt đầu từ thái độ của người cán bộ, rồi mới lan tỏa ra đến vỉa hè sạch đẹp ngoài kia.

Kỷ cương đi cùng sẻ chia

Tuy nhiên, đằng sau sự phong quang của phố xá vẫn còn đó nỗi lo “cơm áo” của nhiều lao động tự do và các hộ kinh doanh nhỏ lẻ - những người dựa hoàn toàn vào "kinh tế vỉa hè".

Việc thiết lập lại trật tự vỉa hè, đã tác động trực tiếp đến "nồi cơm" của họ. Một chủ quán phở lâu năm tại phường Hoàn Kiếm, chia sẻ nỗi niềm: Dù hoàn toàn ủng hộ chủ trương phố sạch, nhưng từ ngày chính quyền làm gắt gao việc cấm xe máy đỗ trên vỉa hè, lượng khách của tôi đã giảm đi một nửa.

Lực lượng chức năng phường Ba Đình "đội mưa" ra quân xử lý vi phạm lòng đường, vỉa hè ngày 13/12. Ảnh: HH

Anh lý giải, đặc thù của người Việt là ưa sự tiện lợi, thích tạt vào ăn nhanh rồi đi. Việc bắt khách hàng phải gửi xe cách xa cả cây số rồi đi bộ quay lại khiến họ ngại ngần và những người kinh doanh như anh đang loay hoay chưa biết xoay xở ra sao.

Thực tế này đặt ra câu hỏi: Làm sao để sự ngăn nắp không ảnh hưởng đến cuộc sống mưu sinh của người dân?

Chia sẻ với khó khăn đó, chính quyền các phường thí điểm đã nỗ lực tìm giải pháp. Để việc thí điểm đạt hiệu quả bền vững, các đơn vị không chỉ dừng lại ở việc xử lý nghiêm minh mà còn kết hợp công tác "dân vận khéo".

Quan điểm xuyên suốt là kỷ cương phải nghiêm, nhưng cách làm phải “thấu tình đạt lý”. Với các hộ kinh doanh, phường tìm hướng đi bằng cách hướng dẫn sắp xếp gọn gàng trong khuôn khổ cho phép, đồng thời hỗ trợ họ chuyển đổi số sang bán hàng trực tuyến.

Tại địa bàn phường Ba Đình, Đại úy Khổng Ngọc Sơn, cán bộ Công an phường cho biết, lực lượng Công an đã áp dụng phương châm "mưa dầm thấm lâu" để nâng cao ý thức người dân, song song với việc xử phạt dứt điểm những trường hợp cố tình tái phạm.

Trong khi đó, tại phường Cửa Nam, nơi có mật độ dân cư và cơ quan dày đặc, Phó Chủ tịch UBND phường Nguyễn Tùng Lâm chia sẻ, phường đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ bằng việc lắp đặt 17 camera giám sát từ nguồn xã hội hóa, kết hợp tuyên truyền đa nền tảng.

Nhờ sự quyết liệt này, phường đã ký cam kết với 469 hộ kinh doanh; tuyên truyền riêng với 79 hộ thường xuyên vi phạm; xử lý 65 trường hợp với tổng số tiền phạt hơn 126 triệu đồng; xóa 20 điểm lấn chiếm vỉa hè.

Công an phường cũng phối hợp với lực lượng Cảnh sát giao thông xử lý 103 trường hợp dừng, đỗ sai quy định; tháo dỡ 489 mái che và 35 biển quảng cáo vi phạm. Đáng chú ý, mô hình thu gom rác bằng xe cẩu ngang đã giúp hạn chế tình trạng rác tồn đọng trên vỉa hè.

Hướng tới sự bền vững từ ý thức

Nhìn nhận về lộ trình phía trước, có thể thấy, rõ ràng thành công của mô hình thí điểm không nằm ở số lượng phường đạt danh hiệu, mà nằm ở tính bền vững của thói quen.

Hà Nội đang đi đúng hướng khi gắn văn minh đô thị với cải cách hành chính và tinh gọn bộ máy. Tuy nhiên, để nhân rộng hiệu quả, thành phố cần một chiến lược "mềm" và căn cơ hơn.

Đó là việc quy hoạch lại sinh kế cho người dân khu vực mặt đường và đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống giao thông tĩnh. Nếu không giải quyết được gốc rễ bài toán lợi ích kinh tế, mọi trật tự thiết lập được sẽ dễ dàng bị “vỡ” khi vắng bóng lực lượng chức năng.

Trung tướng Nguyễn Thanh Tùng, Giám đốc Công an thành phố Hà Nội nhấn mạnh yêu cầu tiên quyết: Quá trình triển khai phải bảo đảm đúng pháp luật, nhưng đồng thời phải mang tính văn minh, thuyết phục, "gần dân, trọng dân".

Mô hình "phường văn minh đô thị", dù vẫn còn đó những ngổn ngang và thách thức, nhưng nhìn vào những con ngõ đã sạch rác, những thủ tục hành chính bớt rườm rà và nụ cười thân thiện của cán bộ, người dân Thủ đô có quyền tin tưởng về một Hà Nội văn minh, hiện đại đang được kiến tạo mỗi ngày…