Kết luận thanh tra số 359/KL-TTCP của Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều sai phạm trong triển khai thực hiện Dự án ĐTXD Hệ thống hạ tầng kỹ thuật khu vực Trường Đại học Mỏ – Địa chất và khu ký túc xá dùng chung. Đồ họa: Hoàng Nam

Dự án ĐTXD Hệ thống hạ tầng kỹ thuật khu vực Trường Đại học Mỏ – Địa chất và khu ký túc xá dùng chung được Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt tại Quyết định số 7819/QĐ-BGDĐT ngày 27/10/2009, chủ đầu tư là Trường Đại học Mỏ – Địa chất, với tổng mức đầu tư ban đầu 190,407 tỷ đồng, thời gian thực hiện từ năm 2009 đến 2012; sau đó được điều chỉnh thời gian thực hiện 5 lần, kéo dài đến năm 2027, đồng thời điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư lên 435,216 tỷ đồng.

Đến ngày 1/7/2025, dự án mới được giao 261,334 tỷ đồng, giải ngân 140,825 tỷ đồng, đạt 53,9% kế hoạch vốn và 32,3% tổng mức đầu tư điều chỉnh.

Nhiều vi phạm ngay từ khâu thẩm định, phê duyệt

Kết luận thanh tra số 359/KL-TTCP chỉ rõ, ngay từ khâu thẩm định, phê duyệt dự án đã có những thiếu sót, vi phạm. Thời điểm phê duyệt dự án đã có thay đổi về mức hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và tạo việc làm nhưng vẫn áp dụng mức hỗ trợ 30.000 đồng/m², không đúng quy định, dẫn đến thiếu chi phí bồi thường giải phóng mặt bằng hơn 206 tỷ đồng, làm tổng mức đầu tư của dự án bị phê duyệt thiếu hơn 247 tỷ đồng.

Bộ Giáo dục và Đào tạo không thực hiện đầy đủ chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ; phê duyệt dự án nhưng không phân kỳ đầu tư, không xác định rõ tiến độ, thời gian hoàn thành giải phóng mặt bằng và các hạng mục hạ tầng theo từng năm, dẫn đến không xác định rõ nguồn vốn, không bảo đảm cân đối đủ vốn để kết thúc dự án theo tiến độ ban đầu.

Việc điều chỉnh thời gian thực hiện dự án được thực hiện 5 lần, trong đó có 4 lần không thuộc trường hợp được điều chỉnh, 4 lần điều chỉnh không được thẩm định theo quy định của Luật Xây dựng và Luật Đầu tư công.

Sai phạm trong đấu thầu và thực hiện hợp đồng

Thanh tra Chính phủ xác định nhiều vi phạm trong lập, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu và thực hiện một số gói thầu. Việc lập dự toán một số công việc tư vấn không đúng quy định dẫn đến phê duyệt giá gói thầu tăng không đúng quy định số tiền hơn 1,398 tỷ đồng; một số hợp đồng tư vấn được chỉ định thầu nhưng không có trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu được phê duyệt.

Trong quá trình thực hiện, nhiều gói thầu tư vấn thiết kế, thẩm tra, khảo sát bị xác định có giá không đúng, nên giá trị thanh lý, quyết toán vượt quy định; việc chỉ định các đơn vị thuộc chính chủ đầu tư thực hiện gói thầu không bảo đảm cạnh tranh theo quy định trong đấu thầu.

Giải phóng mặt bằng chậm kéo dài, bố trí vốn dàn trải

Công tác giải phóng mặt bằng là khâu then chốt nhưng kết quả đạt rất thấp, sau gần 16 năm triển khai chỉ đạt 37,5% diện tích và 33% giá trị bồi thường theo tổng mức đầu tư điều chỉnh. Bộ Giáo dục và Đào tạo bố trí vốn dàn trải, không đúng quy định; trong 16 năm có tới 10 năm không bố trí vốn cho dự án. Việc không tập trung bố trí vốn, không bảo đảm tiến độ thực hiện là nguyên nhân chính dẫn đến dự án chậm tiến độ, gây lãng phí trong quá trình thực hiện.

Bên cạnh đó, Trường Đại học Mỏ – Địa chất giải ngân không hết kế hoạch vốn được giao trong nhiều năm, có năm giải ngân chỉ đạt 7,5% kế hoạch, thậm chí năm 2025 chỉ giải ngân được 67 triệu đồng, tương đương 0,05% kế hoạch vốn.

Thanh tra Chính phủ kết luận, các vi phạm trong thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh dự án, đặc biệt là vi phạm trong bố trí vốn của Bộ Giáo dục và Đào tạo là nguyên nhân chủ quan chính dẫn đến chậm tiến độ giải phóng mặt bằng và triển khai dự án, cấu thành hành vi gây lãng phí theo quy định của Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013, với giá trị lãng phí tạm tính khoảng 82,35 tỷ đồng.

Trách nhiệm và kiến nghị xử lý

Qua kết quả thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức kiểm điểm trách nhiệm và áp dụng hình thức xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với Bộ trưởng, Thứ trưởng được phân công phụ trách dự án (theo từng thời kỳ) có liên quan đến các vi phạm được nêu trong kết luận thanh tra, báo cáo Thủ tướng Chính phủ theo quy định.

Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo, theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền được giao, cần khẩn trương rà soát, triển khai các biện pháp theo thẩm quyền và đề xuất cấp có thẩm quyền các giải pháp nhằm hoàn thành dự án đúng tiến độ đã được phê duyệt điều chỉnh, bảo đảm không để xảy ra thất thoát, lãng phí nguồn vốn đầu tư.

Căn cứ kết luận thanh tra, kết luận của các cơ quan có thẩm quyền và ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo phải tổ chức kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định của pháp luật đối với Bộ trưởng, Thứ trưởng phụ trách dự án (theo từng thời kỳ) liên quan đến các vi phạm, sai phạm; đồng thời kiểm điểm trách nhiệm đối với Thứ trưởng phụ trách dự án có liên quan đến các vi phạm khác được chỉ ra. Bộ cũng phải tổ chức kiểm điểm, xử lý nghiêm trách nhiệm theo quy định đối với Cục Cơ sở vật chất, Vụ Kế hoạch - Tài chính, người đứng đầu, cấp phó của người đứng đầu các đơn vị (theo từng thời kỳ), Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Mỏ - Địa chất, Ban Quản lý dự án và các cá nhân có liên quan đến vi phạm; áp dụng hình thức kỷ luật nghiêm minh theo quy định của pháp luật.

Đồng thời, Bộ Giáo dục và Đào tạo có trách nhiệm tổ chức kiểm điểm đối với các thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm khác thuộc trách nhiệm của Bộ (theo từng thời kỳ) đã nêu tại kết luận thanh tra; chỉ đạo các đơn vị trực thuộc và Trường Đại học Mỏ - Địa chất kiểm điểm, xử lý trách nhiệm theo quy định. Trên cơ sở quy định của pháp luật, Bộ phải tổ chức xác định thiệt hại và xử lý trách nhiệm bồi thường thiệt hại, bảo đảm không thất thoát tiền, tài sản Nhà nước, liên quan đến các vi phạm trong quá trình triển khai dự án, đặc biệt là vi phạm trong công tác thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh thời gian thực hiện dự án, bố trí vốn đầu tư, quản lý chi phí đầu tư xây dựng, dẫn đến chậm tiến độ và gây lãng phí với giá trị tạm tính khoảng 82.348,858 triệu đồng.

Ngoài ra, kết luận thanh tra xác định nhiều vi phạm trong lập giá gói thầu, thanh lý, quyết toán hợp đồng, làm tăng giá trị thanh toán trái quy định với tổng số tiền phải thu hồi, hoàn trả, trong đó yêu cầu Trường Đại học Mỏ - Địa chất hoàn trả 1,368 tỷ đồng về nguồn vốn đối ứng và 115,267 triệu đồng về ngân sách Nhà nước.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cần chấn chỉnh công tác quản lý, tăng cường kiểm tra, rà soát, kịp thời phát hiện, khắc phục vi phạm; trường hợp phát hiện vi phạm pháp luật gây thiệt hại tiền, tài sản Nhà nước thì chuyển hồ sơ sang Bộ Công an để xem xét, xử lý theo quy định.

Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo theo thẩm quyền chỉ đạo Trường Đại học Mỏ - Địa chất tổ chức kiểm điểm, xử lý trách nhiệm, thực hiện hoàn trả đầy đủ các khoản tiền theo kết luận thanh tra, rà soát, làm rõ trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan, tập trung phối hợp thực hiện giải phóng mặt bằng, bảo đảm tiến độ dự án và chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu để xảy ra vi phạm, thất thoát, lãng phí.