Bà Đinh Thị Bích Xuân, Phó Giám đốc, Văn phòng Doanh nghiệp vì sự Phát triển Bền vững, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam nhấn mạnh: Doanh nghiệp tư nhân cần “nói đi đôi với làm” để chống tham nhũng hiệu quả. Ảnh: TH

Loại bỏ “chi phí không chính thức” - tư duy mới cho doanh nghiệp tư nhân Việt Nam

Theo bà Xuân, tại Việt Nam, có 970.000 doanh nghiệp tư nhân, chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ; 5 triệu hộ kinh doanh, khu vực kinh tế tư nhân đã trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế, tạo ra 40% tổng vốn đầu tư toàn xã hội, 30% tổng thu ngân sách nhà nước.

“Đây là lực lượng đóng vai trò thúc đẩy tăng trưởng, chuyển dịch cơ cấu lao động và góp phần thay đổi diện mạo kinh tế, xã hội quốc gia”, theo bà Xuân.

Bà Xuân cho biết, số lượng doanh nghiệp tư nhân chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ nên chưa tạo bước bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh, trong đó doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa có chiến lược chuyển đổi số; tiềm lực tài chính và năng lực quản trị còn yếu; trình độ công nghệ đổi mới sáng tạo thấp.

Mặt khác, doanh nghiệp tư nhân tham gia chuỗi cung ứng của doanh nghiệp FDI thấp; tính liên kết giữa các thành phần kinh tế còn lỏng lẻo; một số bộ phận doanh nghiệp chưa tuân thủ pháp luật, thiếu minh bạch thông tin, hạn chế về tầm nhìn chuến lược và văn hóa, đạo đức kinh doanh; chính sách hỗ trợ SMEs còn dàn trải, trong khi môi trường kinh doanh vẫn tồn tại nhiều bất cập cần tiếp tục cải thiện.

Theo khảo sát của PCI gần đây cho thấy vẫn còn tình trạnh chi phí không chính thức, tỷ lệ doanh nghiệp FDI đã phải dành 5 – 10 doanh thu cho các khaonr chi phí không chính thức đã giảm từ 5%, năm 2021 xuống còn 3,2% năm 2022.

Nhiều doanh nghiệp cho biết, họ phải chi cá khoản chi phí không chức thức như một phần “thông lệ” trong hoạt động kinh doanh. Một bộ phận đánh kể doanh nghiệp thậm chí đánh giá mức chi phí không chính thức hiện nay là  “chấp nhận được”, theo khảo sát PCI.

Bà Xuân cho biết, VCCI đã nỗ lực thúc đẩy kinh doanh liêm chính, trong đó nhấn mạnh cần tăng cường sự tham gia của nhiều chủ thể thông qua hành động tập thể.

Theo đó, cần phải phòng ngừa gian lận trong kinh doanh, theo bà Xuân phải thay đổi tư dư, không còn xem “chi phí không chính thức” như một phần văn hóa kinh doanh.

Hành động tập thể - chìa khóa thúc đẩy liêm chính trong khu vực tư nhân

Bên cạnh đó, giải quyết các hạn chế của hành động riêng lẻ, bà Xuân giải thích “nỗ lực đơn lẻ của từng doanh nghiệp hoặc tổ chức không thể tạo ra những thay đổi trong môi trường còn tồn tại tham nhũng” .

Hành động tập thể trong phòng, chống tham nhũng còn thể hiện ở việc giải pháp được triển khai tưc thời, không phải chờ đợi các điều chỉnh hay cải cách về pháp luật.

VCCI cũng khởi xướng các sáng kiến như Chương trình hỗ trợ SMEs phòng ngừa tham nhũng trong kinh doanh; sáng kiến liêm chính giữa Chính phủ và doanh nghiệp; cung cấp các công cụ giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tăng cường năng lực thwucj hiện kinh doanh liêm chính.

Các đại biểu dự hội nghị. Ảnh: TH

Bà Xuân cho biết, năm 2016, VCCI phối hợp với IBLF Global (UK) nội địa hóa Bộ Công cụ phòng chống tham nhũng và tổ chức một loạt hội thảo tập huấn dành cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ…

Để phòng, chống tham nhũng khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước, bà Xuân cho biết, đối với doanh nghiệp, VCCI đã ban hành và thực hiện chính sách chống tham nhũng và tuân thủ; chia sẻ chính sách tuân thủ nội bộ và thông lệ tốt và khuyến khích các đối tác kinh doanh cùng thực hiện; khởi xướng và tham gia các hành động tập thể để chống tham nhũng.

Chuyển từ “lợi nhuận nhanh” sang phát triển bền vững

Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ và Bộ quy tăc ứng xử phù hợp với đặc thù của doanh nghiệp.

“Chuyển đổi triết lý kinh doanh từ mục tiêu “lợi nhuận nhanh” sang hướng “phát triển bền vững”; cần đầu tư và yếu tố con người”, bà Xuân nói.

Đối với các hiệp hội doanh nghiệp và các tổ chức hỗ trợ phát triển, chủ động đề xuất và phối hợp triển khai các sáng kiến hành động tập thể thúc đẩy kinh doanh liêm chính. Tăng cường hợp tác quốc tế trong phòng, chống tham nhũng và chia sẻ kinh nghiệm; hỗ trợ kỹ thuật và nguồn lực của VCCI và các hiệp hội doanh nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện kinh doanh liêm chính.

“VCCI giữ vai trò đầu mối trong việc thúc đẩy liêm chính và lan tỏa chuẩn mực kinh doanh minh bạch trong cộng đồng doanh nghiệp” bà Xuân cho biết.

Về phía Chính phủ, theo bà Xuân, cần xác định liêm chính là yếu tố cốt lõi của môi trường kinh doanh; Chính phủ cần xếp hạng doanh nghiệp về mức độ liêm chính dựa trên Chỉ số VBII của VCCI; thiết lập các danh hiệu và giải thưởng quốc gia về liêm chính trong kinh doanh; tăng cường đối thoại giữa cơ quan quản lý nhà nước và cộng đồng doanh nghiệp.

Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật; đảm bảo môi trường kinh doanh minh bạch, nhất quán, ổn định nhằm tạo điều kiện dễ tuân thủ; xóa bỏ các rào cản hành chính…

Bà Xuân nhấn mạnh, sự nhất quán trong cam kết sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng niềm tin với đối tác, khách hàng, người lao động, các nhà đầu tư chân chính và tạo nền tảng cho phát triển bền vững, ổn định lâu dài.