Báo Thanh Tra - Tin tức cập nhật trong ngày
Phóng viên Báo Thanh tra đã có cuộc trao đổi với TS. Trần Đăng Vinh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, nhằm giúp bạn đọc hiểu rõ những nỗ lực của đội ngũ pháp chế ngành Thanh tra trong quá trình xây dựng Luật, đồng thời cung cấp góc nhìn về tác động trực tiếp của các chính sách mới đối với công tác phòng, chống tham nhũng trong thực tiễn.
Lựa chọn những vấn đề trọng tâm, cấp bách nhất để giải quyết
- PV: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng lần này được xây dựng theo trình tự rút gọn, Vụ Pháp chế đã tập trung xử lý những vấn đề trọng tâm nào để bảo đảm chất lượng dự án, thưa ông?
+ TS. Trần Đăng Vinh: Việc xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng theo trình tự rút gọn đặt ra một yêu cầu rất cao đối với cơ quan soạn thảo, đó là phải lựa chọn được những vấn đề trọng tâm, cấp bách nhất để giải quyết, nhưng vẫn phải đảm bảo chất lượng, tính khoa học và tính đồng bộ của dự án Luật. Qua đó, tạo nền tảng pháp lý cho chuyển biến thực chất trong công tác phòng, chống tham nhũng, chứ không chỉ dừng ở sửa đổi kỹ thuật.
Trong quá trình tham mưu xây dựng, Vụ Pháp chế đã bám sát tinh thần chỉ đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, tập trung rà soát, đánh giá kỹ lưỡng những quy định còn bất cập, vướng mắc trong thực tiễn thi hành Luật Phòng, chống tham nhũng hiện hành.
Chúng tôi đã xác định ba nhóm vấn đề cốt lõi cần phải được ưu tiên sửa đổi, bổ sung để tạo ra chuyển biến thực chất, cụ thể là:
Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập. Đây là nội dung then chốt, được dư luận và Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm. Chúng tôi đã tập trung vào việc làm rõ thẩm quyền, trách nhiệm của hệ thống các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập, tránh tình trạng chồng chéo, phân tán. Đặc biệt, chúng tôi đã điều chỉnh biên độ giá trị tài sản, thu nhập phải kê khai và theo dõi biến động theo hướng chiến lược, tập trung nguồn lực vào việc kiểm soát những biến động lớn, đột xuất, tiềm ẩn nguy cơ tham nhũng cao, nhằm tránh sự dàn trải, hình thức.
Thứ hai, nâng cao trách nhiệm giải trình của người đứng đầu và các cơ quan, tổ chức, đơn vị. Luật hóa các quy định chặt chẽ hơn về trách nhiệm giải trình nhằm tạo công cụ pháp lý mạnh mẽ để kiểm soát quyền lực, đồng thời củng cố kỷ luật, kỷ cương trong thi hành công vụ.
Thứ ba, hoàn thiện thẩm quyền và trách nhiệm của các cơ quan trong phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng, bảo đảm tính thống nhất với các luật khác trong hệ thống. Điều này nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác phòng, chống tham nhũng trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu mới của giai đoạn hiện nay.
Tóm lại, quá trình xây dựng Luật đã được thực hiện hết sức thận trọng, khoa học, với mục tiêu cao nhất là thể chế hóa kịp thời các chủ trương lớn của Đảng và đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn đặt ra.
Hoàn thiện cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập theo hướng trọng tâm, chuyên sâu
- PV: Xin ông cho biết những điểm mới nổi bật của dự án Luật lần này là gì, đặc biệt là các quy định liên quan đến việc kê khai và kiểm soát tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức?
+ TS. Trần Đăng Vinh: Điểm đổi mới quan trọng và nổi bật nhất của dự án Luật lần này chính là việc hoàn thiện cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập, được thiết kế theo hướng rõ ràng và chuyên sâu hơn về thẩm quyền, trách nhiệm và tiêu chí kiểm soát.
Thứ nhất, Luật đã điều chỉnh ngưỡng giá trị tài sản, thu nhập phải kê khai, kê khai bổ sung và theo dõi biến động tài sản... Đây là một cách tiếp cận chiến lược nhằm tập trung nguồn lực kiểm soát vào những biến động lớn, có giá trị cao, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tham nhũng, qua đó tránh việc kiểm soát dàn trải, hình thức như trước đây.
Thứ hai, chúng tôi đã quy định cụ thể hơn về hệ thống các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập, đồng thời phân định rõ ràng trách nhiệm giữa Thanh tra Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và các cơ quan khác. Việc này nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán trong tổ chức thực hiện, tạo điều kiện để các cơ quan chuyên trách phát huy tối đa hiệu quả trong công tác kiểm soát.
Ngoài ra, các quy định về trách nhiệm giải trình của người đứng đầu khi có dấu hiệu tham nhũng, các quy định về ứng dụng công nghệ thông tin trong kê khai, kiểm soát tài sản, thu nhập cũng là những điểm mới mang tính đột phá, rất đáng chú ý.
Tập trung kiểm soát biến động tài sản lớn để nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng
- PV: Theo ông, việc tăng biên độ giá trị tài sản phải kê khai và bổ sung cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập sẽ tác động thế nào đến hiệu quả phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng trong thực tiễn?
+ TS. Trần Đăng Vinh: Việc điều chỉnh biên độ giá trị tài sản phải kê khai không phải là nới lỏng quản lý, mà là một cách tiếp cận chiến lược nhằm nâng cao chất lượng kiểm soát. Khi nguồn lực được tập trung vào những biến động tài sản có giá trị lớn, có tính rủi ro cao, các cơ quan kiểm soát sẽ có điều kiện để thực hiện phân tích, xác minh chuyên sâu hơn, tránh tình trạng "cưỡi ngựa xem hoa" hay thực hiện cho đủ thủ tục.
Việc phân định rõ ràng các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập cũng giúp tăng tính chuyên trách, chuyên sâu của đội ngũ làm công tác này. Khi thẩm quyền được xác định rõ, trách nhiệm sẽ được nâng cao, dẫn đến hiệu quả phát hiện và xử lý các trường hợp kê khai không trung thực, không giải trình được nguồn gốc tài sản tăng thêm sẽ hiệu quả hơn. Qua đó, bảo đảm việc kiểm soát tài sản, thu nhập vừa có trọng tâm, trọng điểm, vừa giữ vững tính nghiêm minh và răn đe của pháp luật.
Chuyển mạnh từ xử lý sang phòng ngừa tham nhũng một cách cơ bản, lâu dài
- PV: Những đổi mới về cơ chế, chính sách trong dự án Luật được kỳ vọng sẽ mang lại những chuyển biến đột phá nào trong công tác phòng, chống tham nhũng, thưa ông?
+ TS. Trần Đăng Vinh: Luật sửa đổi lần này được kỳ vọng sẽ tạo ra một chuyển biến mang tính chiến lược, đó là tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc để chuyển mạnh từ “xử lý là chính” sang “phòng ngừa là cơ bản, lâu dài”.
Các quy định mới đã góp phần hoàn thiện đồng bộ các công cụ phòng ngừa tham nhũng. Những công cụ này bao gồm các cơ chế về minh bạch, trách nhiệm giải trình, kiểm soát tài sản, thu nhập được siết chặt hơn, cùng với việc tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý nhà nước. Đây là những yếu tố nền tảng để xây dựng một cơ chế phòng ngừa tham nhũng mang tính hệ thống.
Bên cạnh đó, các quy định về nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu và tăng cường phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền sẽ hình thành một cơ chế phòng, chống tham nhũng chặt chẽ, đồng bộ và hiệu quả hơn trong thực tiễn. Khi hệ thống phòng ngừa được hoàn thiện, nguy cơ tham nhũng sẽ được giảm thiểu từ gốc, tạo môi trường lành mạnh hơn cho phát triển kinh tế - xã hội. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh xây dựng Nhà nước pháp quyền và phát triển bền vững.
Hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực và đẩy mạnh chuyển đổi số để Luật đi vào cuộc sống
- PV: Thời gian tới, đâu là nhiệm vụ trọng tâm mà các cơ quan chức năng cần tập trung triển khai để đưa Luật vào cuộc sống?
+ TS. Trần Đăng Vinh: Để đưa Luật vào cuộc sống và phát huy hiệu quả ngay từ khi có hiệu lực, các cơ quan chức năng cần tập trung vào ba nhiệm vụ trọng tâm sau:
Thứ nhất là hoàn thiện văn bản pháp lý. Đây là ưu tiên hàng đầu. Chúng tôi cần khẩn trương xây dựng và ban hành đầy đủ các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật, đặc biệt là các quy định liên quan đến kiểm soát tài sản, thu nhập để đảm bảo Luật được triển khai thống nhất, đồng bộ trên cả nước.
Thứ hai là kiện toàn và nâng cao năng lực. Các cơ quan có thẩm quyền cần chủ động rà soát, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực, trình độ và đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ làm công tác phòng, chống tham nhũng.
Thứ ba là ứng dụng công nghệ thông tin. Cần tăng cường đầu tư, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, chuyển đổi số và xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia để phục vụ việc kê khai và kiểm soát tài sản, thu nhập một cách tự động, minh bạch và hiệu quả. Đồng thời, công tác tuyên truyền, phổ biến sâu rộng về những điểm mới của Luật cũng cần được đẩy mạnh để cán bộ, công chức và Nhân dân hiểu đúng, thực hiện đúng các quy định pháp luật.
- PV: Xin trân trọng cám ơn ông!
Phóng viên Báo Thanh tra đã có cuộc trao đổi với TS. Trần Đăng Vinh, Vụ trưởng Vụ Pháp chế, nhằm giúp bạn đọc hiểu rõ những nỗ lực của đội ngũ pháp chế ngành Thanh tra trong quá trình xây dựng Luật, đồng thời cung cấp góc nhìn về tác động trực tiếp của các chính sách mới đối với công tác phòng, chống tham nhũng trong thực tiễn.
Lựa chọn những vấn đề trọng tâm, cấp bách nhất để giải quyết
- PV: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng lần này được xây dựng theo trình tự rút gọn, Vụ Pháp chế đã tập trung xử lý những vấn đề trọng tâm nào để bảo đảm chất lượng dự án, thưa ông?
+ TS. Trần Đăng Vinh: Việc xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Phòng, chống tham nhũng theo trình tự rút gọn đặt ra một yêu cầu rất cao đối với cơ quan soạn thảo, đó là phải lựa chọn được những vấn đề trọng tâm, cấp bách nhất để giải quyết, nhưng vẫn phải đảm bảo chất lượng, tính khoa học và tính đồng bộ của dự án Luật. Qua đó, tạo nền tảng pháp lý cho chuyển biến thực chất trong công tác phòng, chống tham nhũng, chứ không chỉ dừng ở sửa đổi kỹ thuật.
Trong quá trình tham mưu xây dựng, Vụ Pháp chế đã bám sát tinh thần chỉ đạo của Đảng, Quốc hội và Chính phủ, tập trung rà soát, đánh giá kỹ lưỡng những quy định còn bất cập, vướng mắc trong thực tiễn thi hành Luật Phòng, chống tham nhũng hiện hành.
Chúng tôi đã xác định ba nhóm vấn đề cốt lõi cần phải được ưu tiên sửa đổi, bổ sung để tạo ra chuyển biến thực chất, cụ thể là:
Thứ nhất, hoàn thiện cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập. Đây là nội dung then chốt, được dư luận và Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm. Chúng tôi đã tập trung vào việc làm rõ thẩm quyền, trách nhiệm của hệ thống các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập, tránh tình trạng chồng chéo, phân tán. Đặc biệt, chúng tôi đã điều chỉnh biên độ giá trị tài sản, thu nhập phải kê khai và theo dõi biến động theo hướng chiến lược, tập trung nguồn lực vào việc kiểm soát những biến động lớn, đột xuất, tiềm ẩn nguy cơ tham nhũng cao, nhằm tránh sự dàn trải, hình thức.
Thứ hai, nâng cao trách nhiệm giải trình của người đứng đầu và các cơ quan, tổ chức, đơn vị. Luật hóa các quy định chặt chẽ hơn về trách nhiệm giải trình nhằm tạo công cụ pháp lý mạnh mẽ để kiểm soát quyền lực, đồng thời củng cố kỷ luật, kỷ cương trong thi hành công vụ.
Thứ ba, hoàn thiện thẩm quyền và trách nhiệm của các cơ quan trong phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng, bảo đảm tính thống nhất với các luật khác trong hệ thống. Điều này nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác phòng, chống tham nhũng trong thực tiễn, đáp ứng yêu cầu mới của giai đoạn hiện nay.
Tóm lại, quá trình xây dựng Luật đã được thực hiện hết sức thận trọng, khoa học, với mục tiêu cao nhất là thể chế hóa kịp thời các chủ trương lớn của Đảng và đáp ứng yêu cầu cấp bách của thực tiễn đặt ra.
Hoàn thiện cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập theo hướng trọng tâm, chuyên sâu
- PV: Xin ông cho biết những điểm mới nổi bật của dự án Luật lần này là gì, đặc biệt là các quy định liên quan đến việc kê khai và kiểm soát tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức?
+ TS. Trần Đăng Vinh: Điểm đổi mới quan trọng và nổi bật nhất của dự án Luật lần này chính là việc hoàn thiện cơ chế kiểm soát tài sản, thu nhập, được thiết kế theo hướng rõ ràng và chuyên sâu hơn về thẩm quyền, trách nhiệm và tiêu chí kiểm soát.
Thứ nhất, Luật đã điều chỉnh ngưỡng giá trị tài sản, thu nhập phải kê khai, kê khai bổ sung và theo dõi biến động tài sản... Đây là một cách tiếp cận chiến lược nhằm tập trung nguồn lực kiểm soát vào những biến động lớn, có giá trị cao, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tham nhũng, qua đó tránh việc kiểm soát dàn trải, hình thức như trước đây.
Thứ hai, chúng tôi đã quy định cụ thể hơn về hệ thống các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập, đồng thời phân định rõ ràng trách nhiệm giữa Thanh tra Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và các cơ quan khác. Việc này nhằm khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán trong tổ chức thực hiện, tạo điều kiện để các cơ quan chuyên trách phát huy tối đa hiệu quả trong công tác kiểm soát.
Ngoài ra, các quy định về trách nhiệm giải trình của người đứng đầu khi có dấu hiệu tham nhũng, các quy định về ứng dụng công nghệ thông tin trong kê khai, kiểm soát tài sản, thu nhập cũng là những điểm mới mang tính đột phá, rất đáng chú ý.
Tập trung kiểm soát biến động tài sản lớn để nâng cao hiệu quả phòng, chống tham nhũng
- PV: Theo ông, việc tăng biên độ giá trị tài sản phải kê khai và bổ sung cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập sẽ tác động thế nào đến hiệu quả phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng trong thực tiễn?
+ TS. Trần Đăng Vinh: Việc điều chỉnh biên độ giá trị tài sản phải kê khai không phải là nới lỏng quản lý, mà là một cách tiếp cận chiến lược nhằm nâng cao chất lượng kiểm soát. Khi nguồn lực được tập trung vào những biến động tài sản có giá trị lớn, có tính rủi ro cao, các cơ quan kiểm soát sẽ có điều kiện để thực hiện phân tích, xác minh chuyên sâu hơn, tránh tình trạng "cưỡi ngựa xem hoa" hay thực hiện cho đủ thủ tục.
Việc phân định rõ ràng các cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập cũng giúp tăng tính chuyên trách, chuyên sâu của đội ngũ làm công tác này. Khi thẩm quyền được xác định rõ, trách nhiệm sẽ được nâng cao, dẫn đến hiệu quả phát hiện và xử lý các trường hợp kê khai không trung thực, không giải trình được nguồn gốc tài sản tăng thêm sẽ hiệu quả hơn. Qua đó, bảo đảm việc kiểm soát tài sản, thu nhập vừa có trọng tâm, trọng điểm, vừa giữ vững tính nghiêm minh và răn đe của pháp luật.
Chuyển mạnh từ xử lý sang phòng ngừa tham nhũng một cách cơ bản, lâu dài
- PV: Những đổi mới về cơ chế, chính sách trong dự án Luật được kỳ vọng sẽ mang lại những chuyển biến đột phá nào trong công tác phòng, chống tham nhũng, thưa ông?
+ TS. Trần Đăng Vinh: Luật sửa đổi lần này được kỳ vọng sẽ tạo ra một chuyển biến mang tính chiến lược, đó là tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc để chuyển mạnh từ “xử lý là chính” sang “phòng ngừa là cơ bản, lâu dài”.
Các quy định mới đã góp phần hoàn thiện đồng bộ các công cụ phòng ngừa tham nhũng. Những công cụ này bao gồm các cơ chế về minh bạch, trách nhiệm giải trình, kiểm soát tài sản, thu nhập được siết chặt hơn, cùng với việc tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong quản lý nhà nước. Đây là những yếu tố nền tảng để xây dựng một cơ chế phòng ngừa tham nhũng mang tính hệ thống.
Bên cạnh đó, các quy định về nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu và tăng cường phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền sẽ hình thành một cơ chế phòng, chống tham nhũng chặt chẽ, đồng bộ và hiệu quả hơn trong thực tiễn. Khi hệ thống phòng ngừa được hoàn thiện, nguy cơ tham nhũng sẽ được giảm thiểu từ gốc, tạo môi trường lành mạnh hơn cho phát triển kinh tế - xã hội. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh xây dựng Nhà nước pháp quyền và phát triển bền vững.
Hoàn thiện thể chế, nâng cao năng lực và đẩy mạnh chuyển đổi số để Luật đi vào cuộc sống
- PV: Thời gian tới, đâu là nhiệm vụ trọng tâm mà các cơ quan chức năng cần tập trung triển khai để đưa Luật vào cuộc sống?
+ TS. Trần Đăng Vinh: Để đưa Luật vào cuộc sống và phát huy hiệu quả ngay từ khi có hiệu lực, các cơ quan chức năng cần tập trung vào ba nhiệm vụ trọng tâm sau:
Thứ nhất là hoàn thiện văn bản pháp lý. Đây là ưu tiên hàng đầu. Chúng tôi cần khẩn trương xây dựng và ban hành đầy đủ các văn bản quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành Luật, đặc biệt là các quy định liên quan đến kiểm soát tài sản, thu nhập để đảm bảo Luật được triển khai thống nhất, đồng bộ trên cả nước.
Thứ hai là kiện toàn và nâng cao năng lực. Các cơ quan có thẩm quyền cần chủ động rà soát, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực, trình độ và đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ cán bộ làm công tác phòng, chống tham nhũng.
Thứ ba là ứng dụng công nghệ thông tin. Cần tăng cường đầu tư, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, chuyển đổi số và xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia để phục vụ việc kê khai và kiểm soát tài sản, thu nhập một cách tự động, minh bạch và hiệu quả. Đồng thời, công tác tuyên truyền, phổ biến sâu rộng về những điểm mới của Luật cũng cần được đẩy mạnh để cán bộ, công chức và Nhân dân hiểu đúng, thực hiện đúng các quy định pháp luật.
- PV: Xin trân trọng cám ơn ông!
