Xử phạt tổng số 32,13 tỷ đồng

Hằng năm, Thanh tra Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT, nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) thực hiện kiểm tra về lĩnh vực khoáng sản theo thẩm quyền.

Từ năm 2014 đến 2018, Thanh tra Sở TN&MT tỉnh Tiền Giang (cũ, hiện là tỉnh Đồng Tháp mới) ban hành 6 kế hoạch kiểm tra, 69 quyết định xử phạt với tổng số tiền 4,1 tỷ đồng, tịch thu 1 phương tiện.

Từ năm 2019 đến ngày 30/6/2024, Thanh tra Sở TN&MT ban hành 6 kế hoạch kiểm tra, ban hành 141 quyết định xử phạt với tổng số tiền 2,74 tỷ đồng, tịch thu 20 phương tiện, 134,41m3 cát.

Bên cạnh đó, UBND các huyện, thành, thị đều quan tâm công tác thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm pháp luật về khoáng sản trên địa bàn. Từ năm 2003 đến 31/12/2008: ban hành 18 kế hoạch kiểm tra, ban hành 153 quyết định xử phạt hành chính với số tiền thu được là 2,49 tỷ đồng, tịch thu 9.952,4 m3 khối lượng cát, 1 phương tiện đã bán đấu giá.

Từ ngày 1/1/2019 đến ngày 30/6/2024, ban hành 37 kế hoạch kiểm tra, ban hành 515 quyết định xử phạt hành chính với số tiền là 20,25 tỷ đồng, tịch thu 8.129,62 m3 khối lượng cát, 46 phương tiện đã bán đấu giá.

Từ ngày 30/6/2024 đến ngày 17/2/2025, có 10 kế hoạch kiểm tra được ban hành 114 quyết định xử phạt hành chính với số tiền là 2,55 tỷ đồng, tịch thu 1.768,45 m3 khối lượng cát, 10 phương tiện đã bán đấu giá.

Tuy nhiên, vẫn còn những vướng mắc, tồn tại, hạn chế, thiếu sót trong công tác quản lý Nhà nước, trong đó Sở TN&MT tỉnh Tiền Giang là cơ quan chuyên môn, trực tiếp tham mưu cho UBND tỉnh về công tác cấp phép và quản lý hoạt động khoáng sản trên địa bàn.

Qua việc thực hiện thanh tra chuyên đề, Thanh tra tỉnh Tiền Giang đã phát hiện những vi phạm trong việc tham mưu ban hành văn bản quy định, hướng dẫn thực hiện các quy định về quản lý hoạt động khoáng sản vật liệu xây dựng (VLXD).

Đa số các dự án đã ngưng khai thác thời gian khá lâu (trên 10 năm), nên hồ sơ, chứng từ liên quan đến việc quản lý hoạt động khai thác, đóng cửa mỏ, quản lý hoạt động vận chuyển khoáng sản VLXD; việc kê khai, nộp thuế; hiện nay các sở, ngành đang trong quá trình sáp nhập sở, tỉnh nên các đơn vị gặp khó khăn trong quá trình cung cấp hồ sơ chậm, chưa đầy đủ. Do đó, ảnh hưởng đến tiến độ thanh tra và kết luận.

Quản lý Nhà nước chưa chặt chẽ

Sở TN&MT áp dụng quy định pháp luật trong một số trường hợp chưa đầy đủ, chính xác, công tác quản lý Nhà nước đối với hoạt động khai thác khoáng sản còn chưa chặt chẽ; không bố trí kế hoạch và tiến hành giám sát, kiểm tra việc thực hiện các nội dung và biện pháp bảo vệ môi trường.

Đồng Tháp mới hiện nay được cấp phép 1 số mỏ để cung cấp vật liệu cho các dự án trọng điểm quốc gia (Ảnh: KT)

Cụ thể, Sở TN&MT chưa tham mưu UBND tỉnh ban hành Phương án bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn tỉnh đầy đủ nội dung; tham mưu UBND tỉnh Tiền Giang ban hành Quyết định số 3652 ngày 31/12/2024 căn cứ vào văn bản đã hết hiệu lực.

Trong việc tham mưu lập, thẩm định, phê duyệt, công bố, tổ chức thực hiện quy hoạch, quy hoạch điều chỉnh về thăm dò, khai thác, sử dụng, khoanh định khu vực khoáng sản VLXD: Thuyết minh quy hoạch thăm dò, khai thác và sử dụng tài nguyên cát lòng sông năm 2006; thuyết minh quy hoạch năm 2013 chưa đúng theo Điều 12 Nghị định số 160/2005/NĐ-CP, Điều 9 Nghị định số 15/2012/NĐ-CP; không đúng Nghị quyết số 101/2006/NQ-HĐND ngày 27/9/2006 của HĐND tỉnh Tiền Giang.

Bản đồ 2 quy hoạch (năm 2006, 2013) thể hiện tên các đơn vị thăm dò, khai thác là chưa đúng theo quy định khoản 3 Điều 12 Nghị định số 160/2005/NĐ-CP, khoản 4 Điều 9 Nghị định số 15/2012/NĐ-CP.

Sở TN&MT không tham mưu UBND tỉnh lấy ý kiến UBND các tỉnh, thành tại các khu vực mỏ khoáng sản giáp ranh trước khi trình HĐND cùng cấp theo quy định; thuyết minh Quy hoạch không đúng bản vẽ quy hoạch được duyệt.

Về khoanh định khu vực khoáng sản, Nghị quyết thông qua quy hoạch có quy định 3 khu vực cấm khai thác cát không đúng thẩm quyền quy định tại khoản 2 Điều 20 Nghị định số 160/2005/NĐ-CP, khoản 5 Điều 28 Luật Khoáng sản năm 2010.

Việc khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản chưa đúng quy định, gồm: 29/37 khu vực theo Quyết định số 1365/QĐ-UBND chưa được UBND tỉnh lập quy hoạch thăm dò, khai thác nên không thuộc khu vực hoạt động khoáng sản theo quy định tại khoản 1 Điều 26 Luật Khoáng sản năm 2010; 27 giấy phép mỏ cát đã hết hạn, không còn hiệu lực, không thuộc tiêu chí tại khoản 7 Điều 12 Nghị định 15/2012/NĐ-CP; 36/37 khu vực theo Quyết định 992/QĐ-UBND, có 4 mỏ cát không nằm trong quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021-2030 nên không thuộc khu vực hoạt động khoáng sản theo Điều 26 Luật Khoáng sản năm 2010; 32 khu vực giấy phép đã hết hiệu lực, không đủ điều kiện khoanh định theo quy định tại điểm g khoản 1 Điều 22 Nghị định số 158/2016/NĐ-CP.

Xử lý sai phạm chưa triệt để

Bên cạnh đó, Sở TN&MT chưa báo cáo đầy đủ về các vi phạm, tình trạng hoạt động, nhu cầu khai thác của doanh nghiệp; 3 khu vực có vi phạm nhưng chưa bị thu hồi giấy phép, chưa thực hiện đúng quy trình theo Điều 31 Quyết định số 25/2007/QĐ-UBND ngày 15/6/2007 của UBND tỉnh Tiền Giang.

Năm 2024, Tiền Giang (cũ) mới khởi công khai thác mỏ cát Hòa Hưng-5 tại xã Hòa Hưng, huyện Cái Bè phục vụ Dự án đường Vành đai 3 - TP Hồ Chí Minh (Ảnh: TL)

Trong việc tham mưu tổ chức đấu giá quyền khai thác khoáng sản VLXD, các giấy phép thăm dò, khai thác khoáng sản cát lòng sông được cấp từ năm 2007 đến năm 2012, thuộc khu vực thông thường theo khoản 1 Điều 13 Luật Khoáng sản năm 1996, không thuộc khu vực đấu thầu thăm dò, khai thác khoáng sản theo Điều 23 Nghị định số 160/2005/NĐ-CP.

Bên cạnh đó, việc tham mưu quản lý hoạt động khai thác, đóng cửa mỏ; quản lý hoạt động vận chuyển khoáng sản VLXD trên địa bàn cũng có nhiều vi phạm.

Đơn cử, Sở TN&MT cung cấp không đầy đủ các báo cáo hoạt động khoáng sản, không có hồ sơ chứng minh có tham mưu UBND tỉnh việc kiểm tra định kỳ; đơn vị khai thác không đăng ký ngày bắt đầu xây dựng cơ bản mỏ và ngày bắt đầu hoạt động sản xuất với cơ quan quản lý Nhà nước về khoáng sản; kế hoạch khai thác cát thể hiện số phương tiện khai thác nhiều hơn trong giấy phép khai thác; không có hồ sơ năng lực của Giám đốc điều hành mỏ theo quy định; doanh nghiệp được cấp phép khai thác khoáng sản nhưng không tiến hành khai thác...

Sở TN&MT không bố trí kế hoạch và tiến hành giám sát, kiểm tra việc thực hiện các nội dung và biện pháp bảo vệ môi trường; xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị xử lý những vi phạm xảy ra theo quy định điểm c, khoản 3, Điều 15 Nghị định số 80/2006/NĐ-CP ngày 9/8/2006 về việc quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của luật bảo vệ môi trường và khoản 2, Điều 23 Luật Bảo vệ môi trường năm 2005. Hồ sơ về việc thanh, kiểm tra cũng không thể hiện...

Giấy phép khai thác các mỏ đã chấm dứt hiệu lực (hơn 8 năm) nhưng các tổ chức khai thác khoáng sản chậm lập hồ sơ đóng cửa mỏ; vi phạm Điều 58, Điều 73, Điều 74, Điều 75 Luật Khoáng sản năm 2010.

Sở TN&MT chưa tham mưu UBND tỉnh xây dựng Phương án mới về bảo vệ tài nguyên khoáng sản chưa khai thác trên địa bàn tỉnh đầy đủ nội dung theo Điều 18 Nghị định 158/2016/NĐ-CP.

Việc tham mưu, quản lý thu, nộp ngân sách theo quy định về quản lý hoạt động khoáng sản VLXD cũng còn tồn tại: Kê khai, nộp thuế tài nguyên chưa đúng quy định Điều 6 Thông tư số 152/2015/TT-BTC ngày 2/10/2015 của Bộ Tài chính và phí bảo vệ môi trường chưa đúng hệ số K theo quy định khoản 1 Điều 5 Nghị định 164/2016/NĐ-CP ngày 24/12/2016 của Chính phủ. Qua thanh tra, phát hiện tổng số tiền sai phạm và quyết định thu hồi nộp ngân sách nhà nước trên 97 triệu đồng.

Sở TN&MT tham mưu UBND tỉnh ban hành các quyết định cho thuê đất tại mỏ sét Tân Lập, có trường hợp còn xác định mục đích sử dụng đất cho thuê chưa đúng quy định; không tham mưu UBND tỉnh ban hành các quyết định cho thuê đất mặt nước đối với 16 mỏ cát sông...