Ba ngạch thanh tra viên Quốc phòng và thẩm quyền bổ nhiệm

Theo tài liệu thẩm định đối với dự thảo Nghị định quy định về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Quốc phòng, việc ban hành nghị định mới quy định về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Quốc phòng (thay thế Nghị định số 33/2014/NĐ-CP) được Bộ Quốc phòng đánh giá là hết sức cần thiết và phù hợp với thực tiễn.

Tổng kết 9 năm thực hiện Nghị định số 33/2014/NĐ-CP đã chỉ rõ nhiều hạn chế. Chính vì vậy, việc xây dựng nghị định mới nhằm cụ thể hóa quy định tại Luật Thanh tra năm 2025, đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và quan trọng hơn là tinh gọn bộ máy, bảo đảm tính hiệu lực, hiệu quả, chuyên nghiệp trong tổ chức và hoạt động thanh tra.

Điều này đòi hỏi phải rà soát, sắp xếp, cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, sĩ quan để lựa chọn những người tâm huyết, trách nhiệm, có bản lĩnh, phẩm chất và tinh thông nghiệp vụ làm công tác thanh tra.

Hệ thống các ngạch thanh tra viên Quốc phòng theo dự thảo Nghị định vẫn bao gồm ba ngạch chính: Thanh tra viên, thanh tra viên chính và thanh tra viên cao cấp. Thanh tra viên Quốc phòng được định nghĩa là sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam được bổ nhiệm vào các ngạch thanh tra để thực hiện nhiệm vụ thanh tra và các nhiệm vụ khác theo sự phân công của thủ trưởng cơ quan thanh tra.

Theo dự thảo, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng sẽ là người có thẩm quyền bổ nhiệm, nâng ngạch và miễn nhiệm các ngạch thanh tra viên. Việc xét bổ nhiệm, nâng ngạch và miễn nhiệm các chức danh này sẽ do Hội đồng nâng ngạch chức danh sĩ quan chuyên môn, kỹ thuật, nghiệp vụ Bộ Quốc phòng, được Bộ trưởng Bộ Quốc phòng thành lập, tiến hành.

Nâng cao trình độ, tinh chỉnh kinh nghiệm và rút ngắn thời gian giữ ngạch

Dự thảo Nghị định đã điều chỉnh các tiêu chuẩn cụ thể cho từng ngạch thanh tra viên Quốc phòng, tập trung vào trình độ chuyên môn và kinh nghiệm công tác, đồng thời loại bỏ một số quy định không còn phù hợp.

Đối với ngạch thanh tra viên, yêu cầu chung là sĩ quan Quân đội nhân dân, tốt nghiệp trình độ đại học trở lên phù hợp với chuyên môn thuộc ngành, lĩnh vực đang công tác. Đáng chú ý là điều kiện về kinh nghiệm phải có ít nhất 2 năm làm công tác thanh tra hoặc có ít nhất 5 năm công tác trở lên đối với sĩ quan Quân đội nhân dân, công tác ở cơ quan, tổ chức, đơn vị khác chuyển sang cơ quan thanh tra. Quy định này đơn giản hóa và rõ ràng hơn so với trước đây.

Đối với ngạch thanh tra viên chính, ngoài các yêu cầu chung về sĩ quan Quân đội nhân dân và trình độ đại học trở lên, cần phải tốt nghiệp đào tạo cán bộ cấp trung, lữ đoàn tại các học viện chuyên ngành quân sự, quốc phòng phù hợp với chuyên môn hoặc tốt nghiệp sau đại học; phải có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ ngạch thanh tra viên chính.

Về thời gian giữ ngạch, đây là một điểm thay đổi quan trọng tại dự thảo: Đã được bổ nhiệm ngạch thanh tra viên ít nhất 4 năm hoặc đã qua cương vị chỉ huy cấp trung đoàn, cương vị công tác tương đương, hoặc sĩ quan đang giữ ngạch tương đương ngạch thanh tra viên chính chuyển sang cơ quan thanh tra. Đối với cán bộ có quân hàm đại úy trở lên, thời gian giữ ngạch thanh tra viên tối thiểu là 1 năm.

Theo Bộ Quốc phòng, sự điều chỉnh thời gian giữ ngạch từ 9 năm xuống còn 4 năm được lý giải là phù hợp với quy định về xét thăng quân hàm đối với sĩ quan cấp tá trong Quân đội (4 năm).

Đối với ngạch thanh tra viên cao cấp, yêu cầu cao nhất về trình độ là tốt nghiệp đào tạo cao cấp tham mưu tác chiến chiến dịch - chiến lược tại Học viện Quốc phòng. Cần có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ ngạch thanh tra viên cao cấp và trình độ cao cấp lý luận chính trị.

Tương tự ngạch thanh tra viên chính, điều kiện về thời gian giữ ngạch được rút ngắn đáng kể: Đã được bổ nhiệm thanh tra viên chính ít nhất 4 năm hoặc đã qua cương vị chỉ huy cấp sư đoàn, cương vị công tác tương đương, hoặc sĩ quan đang giữ ngạch tương đương ngạch thanh tra viên cao cấp chuyển sang cơ quan thanh tra.

Đối với cán bộ có quân hàm trung tá trở lên, thời gian giữ ngạch thanh tra viên tối thiểu là 1 năm. Quy định này cũng nhằm phù hợp với quy định về xét thăng quân hàm đối với sĩ quan cấp tá trong Quân đội (4 năm).

Đặc biệt, dự thảo Nghị định cũng đã loại bỏ các quy định về điều kiện chứng chỉ ngoại ngữ, tin học đối với ứng viên các ngạch Thanh tra, vì các quy định này được nhận định là "không còn phù hợp".

Những thay đổi về tiêu chuẩn thanh tra viên Quốc phòng được đưa ra trong dự thảo Nghị định là một bước tiến quan trọng, phản ánh quyết tâm của Bộ Quốc phòng trong việc xây dựng hệ thống cơ quan thanh tra "tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả". Điều này không chỉ góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, tiếp công dân, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong Bộ Quốc phòng mà còn đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và xây dựng Quân đội cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại trong giai đoạn mới.