Trong những năm qua, công tác thanh tra, kiểm tra về THTK, CLP đã được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành Thanh tra cũng như các bộ, ngành và địa phương. Một phương pháp hiệu quả được áp dụng là lồng ghép nội dung THTK, CLP vào các kế hoạch thanh tra trách nhiệm, thanh tra hành chính định kỳ. Cách tiếp cận này đã mang lại nhiều kết quả đáng ghi nhận, thể hiện nỗ lực của các cơ quan quản lý trong việc nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực công.

Các cuộc thanh tra, kiểm tra được tập trung vào những lĩnh vực có nguy cơ phát sinh tiêu cực, lãng phí cao như đầu tư xây dựng cơ bản, quản lý tài chính ngân sách, quản lý đất đai, tài nguyên khoáng sản. Mục tiêu của hoạt động này không chỉ dừng lại ở việc phát hiện và xử lý các sai phạm đã xảy ra, mà còn hướng tới việc phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi có thể gây thất thoát tài sản Nhà nước.

Số liệu tổng kết cho thấy hiệu quả rõ nét của công tác này. Theo Báo cáo 330/BC-ĐGSQH về giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về THTK, CLP, trong giai đoạn 2016-2021, Thanh tra Chính phủ và các cơ quan chức năng đã triển khai 48.947 cuộc thanh tra, kiểm tra THTK,CLP hoặc có nội dung liên quan THTK,CLP tại 73.253 đơn vị.

Qua hoạt động thanh tra, kiểm tra đã phát hiện các vi phạm về kinh tế với tổng giá trị lên tới 150.167 tỷ đồng và 63.200 ha đất. Dựa trên các phát hiện này, cơ quan thanh tra đã ban hành các kiến nghị xử lý cụ thể: kiến nghị thu hồi 71.790 tỷ đồng và 31.287 ha đất; kiến nghị xử lý tài chính khác đối với 78.377 tỷ đồng và 31.913 ha đất.

Về xử lý trách nhiệm, đã kiến nghị xử lý hành chính đối với 12.416 tổ chức và 42.455 cá nhân. Đáng chú ý, trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị cũng được xem xét, với 1.853 người bị kiến nghị xử lý hành chính và 53 người bị xử lý hình sự. Ngoài ra, 330 vụ việc với 431 đối tượng đã được chuyển cho cơ quan điều tra để tiếp tục làm rõ.

Công tác theo dõi, đôn đốc việc thực hiện kết luận thanh tra cũng được chú trọng. Báo cáo cho thấy toàn ngành Thanh tra đã đôn đốc thực hiện 49.440 kết luận, với tỷ lệ hoàn thành đạt 97%, cho thấy tính nghiêm túc và hiệu quả trong việc triển khai các kiến nghị sau thanh tra.

Tiếp nối và phát huy các kết quả đạt được, đồng thời thực hiện Nghị quyết 74/2022/QH15 của Quốc hội, công tác thanh tra THTK, CLP trong năm 2024 tiếp tục được triển khai một cách quyết liệt.

Trong năm, toàn ngành đã tiến hành 6.673 cuộc thanh tra hành chính và 118.983 cuộc thanh tra, kiểm tra chuyên ngành, trong đó đã lồng ghép các nội dung về THTK, CLP. Qua đó, đã phát hiện các vi phạm về kinh tế trị giá 157.585 tỷ đồng và 245 ha đất. Các kiến nghị xử lý sau thanh tra bao gồm:

Kiến nghị thu hồi 85.403 tỷ đồng và 41 ha đất (trong đó thu hồi về Ngân sách Nhà nước 20.467 tỷ đồng; thu hồi về tổ chức, đơn vị 64.935 tỷ đồng). Xuất toán, loại khỏi giá trị quyết toán do chưa thực hiện đúng quy định và đề nghị cấp có thẩm quyền xem xét xử lý 72.183 tỷ đồng, 204 ha đất.

Ban hành 105.108 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với tổ chức, cá nhân, với số tiền 4.150 tỷ đồng; kiến nghị xem xét, xử lý hành chính đối với 2.360 tập thể và 9.017 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra xem xét, xử lý 269 vụ, 173 đối tượng; kiến nghị chấn chỉnh công tác quản lý, hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật trên nhiều lĩnh vực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, quản lý, sử dụng ngân sách Nhà nước, tài sản công, vốn Nhà nước...

Đặc biệt, trong năm 2025, theo chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm và Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, Thanh tra Chính phủ đã tiến hành cuộc thanh tra đột xuất và ban hành kết luận thanh tra về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đối với hai dự án Bệnh viện Bạch Mai và Bệnh viện Việt Đức cơ sở 2. Cuộc thanh tra này nhằm mục đích rà soát và xử lý nghiêm các vụ việc lãng phí lớn đang được dư luận quan tâm, theo tinh thần "xử lý một vụ cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực" của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Cho đến nay, cuộc thanh tra hai dự án này đã gây được tiếng vang lớn trong xã hội và được Tổng Bí thư Tô Lâm biểu dương, đánh giá là “hình mẫu” về cách làm.

Kết luận thanh tra đã chỉ ra một thực trạng đáng báo động, tình trạng lãng phí tại cả hai dự án diễn ra một cách phổ biến và đa dạng, gây ra những hệ lụy vô cùng nghiêm trọng. Giá trị lãng phí được phát hiện qua thanh tra tại 2 dự án lên đến hơn 1.200 tỷ đồng. 

Trước tình hình này, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan để nghiên cứu và sửa đổi Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013 và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành. 

Mục tiêu của việc sửa đổi này là làm rõ phương pháp và căn cứ pháp lý để có thể định lượng được giá trị thiệt hại từ các hành vi lãng phí. Điều này sẽ tạo cơ sở vững chắc cho việc xác định và xử lý trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân có liên quan, đồng thời thúc đẩy các biện pháp phòng ngừa, ngăn chặn và khắc phục lãng phí hiệu quả hơn trong tương lai.

Có thể thấy, công tác thanh tra, kiểm tra về THTK, CLP không chỉ giúp thu hồi những tài sản lớn bị thất thoát, lãng phí cho Nhà nước, mà còn có tác động sâu sắc hơn. Thông qua hàng nghìn kết luận thanh tra, các cơ quan chức năng đã kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoặc bãi bỏ nhiều văn bản quy phạm pháp luật không còn phù hợp. Đây là giá trị quan trọng, góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách, bịt kín các "lỗ hổng" pháp luật, từ đó nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước một cách căn cơ và bền vững.