Bà Phạm Hồng Lương cho biết, thực trạng trong quá trình giải quyết khiếu nại việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của các chủ thể tham gia còn nhiều bất cập, khó hoặc không thực hiện, chưa quy định chế tài xử lý nếu không thực hiện hoặc thực hiện sai.

Theo bà Lương, trong Luật Khiếu nại năm 2021 quy định: Người khiếu nại phải có nghĩa vụ khiếu nại đến đúng người có thẩm quyền; trình bày trung thực sự việc, đưa ra chứng cứ về tính đúng đắn, hợp lý của việc khiếu nại; chịu trách nhiệm trước pháp luật về nội dung trình bày và việc cung cấp thông tin, tài liệu đó.

Người bị khiếu nại có quyền yêu cầu cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan đang lưu giữ, quản lý thông tin, tài liệu liên quan tới nội dung khiếu nại, cung cấp thông tin, tài liệu đó cho mình trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày có yêu cầu để giao cho người giải quyết khiếu nại, trừ thông tin, tài liệu thuộc bí mật Nhà nước.

Mặt khác, người khiếu nại thường gặp khó khăn trong việc thu thập chứng cứ để chứng minh quyền lợi hợp pháp của mình bị xâm phạm; quá trình giải quyết khiếu nại có thể kéo dài, gây ảnh hưởng đến quyền lợi hợp pháp của người khiếu nại.

 “Điều này có thể do cơ quan giải quyết khiếu nại chưa thực hiện đúng quy định về thời gian giải quyết hoặc do người khiếu nại không cung cấp đủ thông tin cần thiết” bà Lương nói.

Người bị khiếu nại áp lực về thời gian và trách nhiệm; người bị khiếu nại có thể gặp khó khăn khi quyền lợi của mình không được bảo về đầy đủ trong quá trình giải quyết khiếu nại; việc bị khiếu nại có thể ảnh hưởng đến uy tín của người bị khiếu nại, ngay cả khi quyết định hoặc hành vi của họ là hợp pháp.

Bên cạnh đó, người giải quyết khiếu nại thường phải xử lý số lượng lớn các vụ việc khiếu nại, dẫn đến quá tải về công việc và giảm chất lượng giải quyết; nhất là đối với cấp xã tại thời điểm vừa thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp như hiện nay.

Toàn cảnh buổi nghiệm thu đề tài. Ảnh: TH

Nguyên nhân là thiếu hiểu biết về pháp luật; cơ chế giải quyết khiếu nại vẫn còn một số hạn chế như thủ tục phức tạp, đôi khi ở địa phương thực hiện còn máy móc, dẫn tới việc giải quyết một số vụ việc khiếu nại không hiệu quả, kéo dài, vượt cấp; thiếu hụt nguồn lực tài chính và con người

Với mục tiêu làm rõ một số vấn đề về lý luận và thực tiễn trong thực hiện quyền và nghĩa vụ của người khiếu nại, người bị khiếu nại, người giải quyết khiếu nại, luật sư, trợ giúp viên pháp lý, cơ quan, tổ chức, đơn vị các nhân có liên quan trong giải quyết khiếu nại hành chính. Từ đó đưa ra kiến nghị, giải pháp nâng cao hiệu quả, hiệu lực việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của các chủ thể trong giải quyết khiếu nại hành chính; đồng thời đề xuất cập nhật một số nội dung nghiên cứu vào tài liệu bồi dưỡng của Trường Cán bộ Thanh tra.

Chủ nhiệm đề tài đưa ra các giải pháp đảm bảo thực hiện quyền và nghĩa vụ của các chủ thể trong giải quyết khiếu nại hành chính. Theo đó, về quyền của người khiếu nại cần bổ sung về hình thức gửi đơn khiếu nại cụ thể để người khiếu nại thực hiện quyền của mình; cần bổ sung hình thức rút khiếu nại bằng ý kiến của người khiếu nại tại biên bản làm việc với người thẩm tra, xác minh nội dung khiếu nại hoặc biên bản đối thoại của người giải quyết khiếu nại với người khiếu nại, có chữ ký hoặc điểm chỉ của người khiếu nại.

Kiến nghị sửa đổi Điều 10 Luật khiếu nại theo hướng bổ sung quy định rõ hơn về hình thức rút khiếu nại để làm căn cứ cho việc đình chỉ giải quyết khiếu nại.

Hội đồng nghiệm thu đề tài. Ảnh: TH

Về quy định người khiếu nại (cũng như luật sư, trợ giúp viên pháp lý) có quyền “Được biết, đọc, sao chụp, sao chép tài liệu, chứng cứ do người giải quyết khiếu nại thu thập để giải quyết khiếu nại, trừ thông tin, tài liệu thuộc bí mật Nhà nước”. Luật khiếu nại (sửa đổi) cần phải có những quy định rõ về trình tự, thủ tục của việc sao chụp, sao chép tài liệu, chứng cử do người giải quyết khiếu nại thu thập để giải quyết nhằm đảm bảo cho quyền này của người khiếu nại được thực hiện một cách thuận tiện, minh bạch.

Người khiếu nại cần phải ghi rõ địa chỉ mà người dân có thể gửi đơn để khiếu nại, thời hạn khiếu nại nếu họ không đồng ý với quyết định đó.

Người bị khiếu nại cần sửa đổi quy định của Luật Khiếu nại dừng lại ở quy định người bị khiếu nại có quyền nhận quyết định giải quyết khiếu nại lần hai, mà cần quy định người bị khiếu nại có quyền nhận quyết định giải quyết khiếu nại (không phân biệt quyết định giải quyết khiếu nại lần đầu hay lần hai).

Bổ sung quy định về quyền của người bị khiếu nại được yêu cầu cấp có thẩm quyền xem xét lại tính hợp pháp của quyết định giải quyết khiếu nại khi họ cho rằng, quyết định giải quyết khiếu nại trái pháp luật; bổ sung quy định về quyền của người bị khiếu nại được chủ động sửa đổi, hủy bỏ quyết định, chấm dứt hành vi bị khiếu nại và nếu việc đó làm cho người khiếu nại rút khiếu nại sẽ không phải thực hiện hoạt động không còn cần thiết (hoạt động giải quyết khiếu nại) mà vẫn đảm bảo được quyền, lợi ích của đối tượng quản lý.

Hoàn thiện pháp luật về quyền, nghĩa vụ của luật sư, trợ giúp viên pháp lý, rà soát, hệ thống hóa các quy phạm pháp luật và cơ chế thực hiện quyền khiếu nại trong hoạt động trợ giúp pháp lý nhằm phát hiện những hạn chế, bất cập để đề xuất các giải pháp khắc phục kịp thời.

Cần xây dựng và ban hành trình tự, thủ tục nhàm đảm bảo sự tham gia của luật sư, trợ giúp viên pháp lý trong suốt các giai đoạn tham gia vụ việc khiếu nại từ khi bắt đầu cho đến khi kết thúc vụ việc; cần sớm xây dựng và ban hành quy định cơ chế bảo vệ luật sư, trợ giúp viên pháp lý trong quá trình tham gia tư vấn, trợ giúp pháp lý cho người khiếu nại.

Nghiên cứu điều chỉnh thời gian tối thiểu của luật sư khi tham gia tư vấn, trợ giúp pháp lý tại các trụ sở tiếp công dân một cách hợp lý…

Hội đồng nghiệm thu đề tài khoa học cấp trường đánh giá cao kết quả nghiên cứu của chủ nhiệm đề tài và thống nhất đánh giá đề tài đạt kết quả Xuất sắc.