Khái niệm chung về khiếu nại

Theo quy định của Luật Khiếu nại năm 2011, khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Một cách tiếp cận rộng hơn cho thấy khiếu nại là đề nghị xem xét, sửa chữa một việc làm được cho là không đúng đắn, gây thiệt hại hoặc có khả năng gây thiệt hại đến quyền, lợi ích chính đáng, kèm theo yêu cầu bồi thường thiệt hại (nếu có).

Ai và khi nào có thể khiếu nại hành chính?

Đối tượng của khiếu nại là quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc các quyết định kỷ luật cán bộ, công chức. Quyết định kỷ luật là quyết định bằng văn bản của người đứng đầu cơ quan, tổ chức nhằm áp dụng các hình thức kỷ luật đối với cán bộ, công chức thuộc quyền quản lý. Cá nhân bị kỷ luật có quyền khiếu nại quyết định này nếu cho rằng nó không hợp pháp hoặc không hợp lý.

Quá trình giải quyết khiếu nại hành chính và khiếu nại quyết định kỷ luật thường trải qua hai cấp giải quyết tại cơ quan hành chính nhà nước hoặc tổ chức có thẩm quyền. Người khiếu nại có quyền khởi kiện ra Toà hành chính ở bất cứ thời điểm nào khi có căn cứ cho rằng quyết định hành chính, hành vi hành chính là trái pháp luật, xâm phạm trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

Khác biệt chính giữa khiếu nại hành chính và khiếu nại tư pháp

Khác với khiếu nại hành chính, khiếu nại trong hoạt động tư pháp không thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Khiếu nại. Loại khiếu nại này liên quan đến việc phản đối các quyết định, hành vi tố tụng của các cơ quan và cá nhân có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Đây là những quyết định hoặc hành vi xảy ra trong quá trình giải quyết các vụ án hình sự, dân sự, hành chính, lao động, kinh doanh, thương mại, hôn nhân gia đình tại tòa án hoặc trong quá trình điều tra, truy tố của các cơ quan tiến hành tố tụng khác.

Khiếu nại trong hoạt động tư pháp nhằm phản đối các quyết định hoặc hành vi tố tụng mà người khiếu nại cho rằng là trái pháp luật và xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình. Việc giải quyết các khiếu nại này được thực hiện theo quy định của các luật tố tụng tương ứng, ví dụ như Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật Tố tụng hành chính...

Như vậy, khiếu nại hành chính nhằm vào quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính Nhà nước hoặc người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính Nhà nước, hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức. Khiếu nại tư pháp nhằm vào quyết định, hành vi tố tụng trong quá trình giải quyết vụ án của cơ quan và cá nhân có thẩm quyền tiến hành tố tụng.

Việc phân biệt rõ hai loại khiếu nại này giúp người dân, cơ quan, tổ chức xác định đúng thẩm quyền và thủ tục cần tuân theo để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình một cách hiệu quả nhất.