Công tác tiếp công dân (TCD) luôn được xem là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, là “mạch máu” kết nối Đảng, Nhà nước với Nhân dân. Đây không chỉ là kênh quan trọng để lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, kiến nghị, phản ánh, tố cáo của người dân mà còn góp phần phòng ngừa, phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật, qua đó bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân. Thực hiện tốt công tác TCD cũng chính là cách để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước, củng cố niềm tin vững chắc của Nhân dân vào chính quyền.

Thế nhưng, trên thực tế, công tác TCD tại nhiều địa phương vẫn còn đối mặt với không ít thách thức. Số lượng đơn thư khiếu nại, tố cáo (KNTC) vẫn còn lớn, đặc biệt là các vụ việc liên quan đến đất đai, bồi thường, giải phóng mặt bằng, vốn dĩ là những vấn đề nhạy cảm, dễ phát sinh mâu thuẫn. Đáng lo ngại hơn, một số vụ việc còn trở nên phức tạp, kéo dài, vượt cấp, gây ảnh hưởng không nhỏ đến ổn định trật tự xã hội. Một trong những nguyên nhân chính thường được chỉ ra là sự hạn chế trong kỹ năng đối thoại, thuyết phục và khả năng xử lý tình huống của một bộ phận cán bộ, dẫn đến thiếu sự đồng thuận, thấu hiểu giữa người dân và chính quyền trong quá trình giải quyết.

Trong bối cảnh đó, đối thoại được xem như một chìa khóa quan trọng, là một trong những giải pháp để tháo gỡ những nút thắt, nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác TCD. Đối thoại, trước hết, không đơn thuần là việc lắng nghe một chiều những bức xúc, kiến nghị của công dân. Đó phải là một quá trình trao đổi thông tin hai chiều, nơi cả cán bộ và công dân cùng chia sẻ quan điểm, tìm hiểu ngọn nguồn vấn đề và cùng nhau phân tích các quy định pháp luật liên quan. Quá trình này đòi hỏi sự kiên nhẫn, thấu hiểu và tôn trọng lẫn nhau.

Trên nền tảng của đối thoại hiệu quả, mục tiêu cuối cùng hướng tới là đồng thuận. Đồng thuận không nhất thiết là việc công dân phải chấp nhận hoàn toàn mọi quyết định của cơ quan Nhà nước, mà là sự thống nhất, thấu hiểu và chấp nhận giải pháp trên cơ sở pháp luật, tình lý và hài hòa lợi ích.

Phó Chánh Thanh tra tỉnh Cao Bằng Hứa Tân Hợi chia sẻ về một vụ việc đối thoại trên địa bàn: “Chúng tôi không đặt nặng mục tiêu chấm dứt khiếu nại bằng mọi giá, mà hướng đến giải quyết dứt điểm, đúng pháp luật, đồng thời bảo đảm quyền và lợi ích chính đáng của công dân. Để làm được điều đó, việc đối thoại, giải thích sâu sắc trên cơ sở pháp lý và thực tiễn là điều không thể thiếu".

Dù có thể không hoàn toàn đáp ứng được mọi mong muốn ban đầu của công dân, nhưng giải pháp đó phải hợp lý, có căn cứ và được công dân chấp nhận. Rõ ràng, đối thoại chính là nền tảng vững chắc, là con đường tất yếu dẫn đến sự đồng thuận bền vững. Nếu thiếu đi một quá trình đối thoại sâu sắc và chân thành, rất khó để đạt được sự đồng thuận thực chất, tránh được việc phát sinh những bức xúc âm ỉ hay khiếu kiện tái diễn.

Để biến đối thoại hiệu quả, nhiều địa phương đã và đang triển khai những cách làm hay, đúc rút được nhiều kinh nghiệm quý báu.

Đầu tiên, công tác chuẩn bị kỹ lưỡng trước buổi TCD là vô cùng quan trọng. Trước khi tiếp công dân, cán bộ có trách nhiệm cần nghiên cứu hồ sơ một cách cẩn trọng, thu thập đầy đủ thông tin, tài liệu liên quan đến vụ việc. Việc nắm rõ nội dung khiếu nại, tố cáo, diễn biến vụ việc, các quy định pháp luật liên quan sẽ giúp cán bộ chủ động trong đối thoại. Bên cạnh đó, việc phối hợp liên ngành bằng cách trao đổi với các cơ quan, đơn vị liên quan như địa chính, xây dựng, tư pháp… là cần thiết để có thông tin khách quan, chính xác nhất.

Thứ hai, nâng cao kỹ năng đối thoại, thuyết phục của cán bộ TCD là yếu tố then chốt. Một thái độ cầu thị, lắng nghe chân thành là điểm khởi đầu quan trọng, giúp tạo không khí cởi mở, thân thiện, khuyến khích công dân trình bày hết ý kiến, tâm tư mà không e ngại. Không chỉ dựa vào quy định khô khan, cán bộ cần phân tích cả hoàn cảnh, tình huống cụ thể của công dân. Đặc biệt, đối với các vụ việc phức tạp, kéo dài, sự kiên trì, nhẫn nại trong đối thoại, không vội vàng kết luận là điều tối quan trọng.

Cuối cùng, việc tăng cường công khai, minh bạch trong giải quyết KNTC là một yếu tố không thể thiếu. Mọi quy trình, thủ tục giải quyết KNTC cần được công khai rõ ràng để người dân dễ dàng nắm bắt. Tương tự, kết quả giải quyết cũng cần được công khai (trừ những thông tin mật theo quy định pháp luật).

Nhìn chung, “Từ đối thoại đến đồng thuận” không chỉ là một phương pháp làm việc mà còn là một triết lý sâu sắc trong công tác TCD. Thực hiện tốt phương châm này sẽ góp phần quan trọng vào việc xây dựng một nền hành chính công khai, minh bạch, gần dân, hiểu dân, củng cố vững chắc mối quan hệ máu thịt giữa Đảng, Nhà nước và Nhân dân.