Áp lực đổi mới từ thực tiễn quản lý

Những năm gần đây, các tổ chức tín dụng trong nước đối mặt nhiều thách thức mới, rủi ro công nghệ, yêu cầu minh bạch, tiêu chuẩn an toàn theo thông lệ quốc tế, cùng xu hướng giám sát dựa trên dữ liệu. Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024 và Nghị định 26/2025/NĐ-CP về cơ cấu tổ chức NHNN đã đặt nền tảng pháp lý và mô hình quản trị mới, tác động trực tiếp đến hoạt động của Thanh tra NHNN, đơn vị tái cơ cấu từ 1/3/2025 theo hướng tinh gọn và chuyên môn hóa nhiệm vụ thanh tra.

Theo Thanh tra NHNN, với 176 công chức thuộc 9 phòng chuyên môn, đội ngũ thanh tra phải đảm nhiệm từ lập kế hoạch, triển khai đoàn thanh tra, xử phạt vi phạm đến theo dõi sau thanh tra, giải quyết khiếu nại, phòng chống tham nhũng hay giám định tư pháp. Trong bối cảnh ấy, yêu cầu nâng cao năng lực cán bộ trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Song thực tế, công tác bồi dưỡng cán bộ lại bộc lộ không ít “điểm nghẽn”, nội dung đào tạo còn dàn trải, thiếu chuyên biệt cho từng vị trí; hạn chế cập nhật các chủ đề mới như: kiểm toán công nghệ thông tin, rủi ro mô hình, AI trong chấm điểm tín dụng; thiếu cơ chế đánh giá tác động sau đào tạo và còn ít cơ hội tiếp cận kinh nghiệm quốc tế. Điều này khiến đội ngũ khó bắt kịp tốc độ thay đổi nhanh của ngành Ngân hàng.

Luật Cán bộ, công chức năm 2025 đã xác lập rõ 3 nhóm vị trí việc làm, đó là lãnh đạo, quản lý; chuyên môn nghiệp vụ và hỗ trợ phục vụ.

Thanh tra NHNN đang vận dụng khung này để tái định hình chiến lược đào tạo, giúp chương trình bồi dưỡng “đúng người, đúng việc”.

Không chạy theo số lượng, chú trọng “điểm rơi”

Theo đó, lãnh đạo Thanh tra NHNN không chỉ cần nắm chắc pháp luật và nghiệp vụ thanh tra, mà còn phải có kỹ năng phân tích rủi ro, quản lý khủng hoảng, điều hành can thiệp sớm, xử lý tình huống liên ngành…

Ngoài ra, lãnh đạo Thanh tra NHNN cũng phải kỹ năng phân tích dữ liệu tóm tắt (dashboard), quản trị dự án chuyển đổi số, cùng hiểu biết sâu về phương pháp thanh tra tiên tiến là những nội dung bồi dưỡng không thể thiếu.

Đối với thanh tra viên, đây là lực lượng trực tiếp triển khai các hoạt động thanh tra, vì vậy nhu cầu bồi dưỡng tập trung vào “tay nghề” thực thi nhiệm vụ như: nghiệp vụ thanh tra các cấp theo khung của Thanh tra Chính phủ; thực hành RBS, SREP, stress test, đánh giá mức độ rủi ro; kiến thức chuyên sâu về hoạt động ngân hàng, an ninh mạng, fintech, tài sản mã hóa; đồng thời nắm vững các quy định mới của Luật Các tổ chức tín dung, đặc biệt liên quan đến chuyển giao bắt buộc hoặc phá sản tổ chức tín dụng.

Bên cạnh đó, dù không tham gia trực tiếp hoạt động thanh tra, cán bộ hỗ trợ thanh tra được xác định là “hậu phương” vững chắc, đóng vai trò quan trọng trong vận hành bộ máy. Do đó, với đội ngũ này đào tạo cần tập trung vào quản lý văn thư điện tử, lưu trữ hồ sơ, kỹ năng bảo mật dữ liệu; hỗ trợ kỹ thuật, thống kê, phân tích dữ liệu đơn giản; thành thạo các quy trình số hóa, phân quyền và quản trị hồ sơ điện tử.

Một câu hỏi thường được đặt ra với các đơn vị ngân hàng là cập nhật kiến thức hằng năm thì cần tập trung vào những nội dung gì và mức độ, tần suất bao nhiêu là đủ trong bối cảnh công nghệ và tri thức khoa học kỹ thuật biến đổi từng ngày và khối lượng văn bản pháp luật ban hành mới hàng năm là rất lớn. Câu trả lời chủ yếu là từ theo kinh nghiệm thực tế, không nằm ở số giờ học/số lớp đã tổ chức, mà ở “điểm rơi”, hằng năm cần được thiết kế theo hướng tinh gọn, tập trung vào “gói kiến thức lõi” đáp ứng yêu cầu của từng thời điểm.

Quan trọng không phải số buổi học mà là nội dung cốt lõi, nhờ vậy, việc bồi dưỡng trở thành công cụ cập nhật tri thức thực chất, giúp cán bộ không tụt hậu trước sự thay đổi nhanh chóng của ngành Ngân hàng.

 4 nhóm giải pháp để nâng tầm đội ngũ Thanh tra NHNN

Để công tác đào tạo, bồi dưỡng phát huy hiệu quả, theo Thanh tra NHNN sẽ triển khai 4 nhóm giải pháp trọng tâm:

Thứ nhất: Xây dựng khung năng lực gắn với từng vị trí việc làm, khung năng lực trở thành thước đo cho thiết kế chương trình đào tạo, đánh giá chất lượng bồi dưỡng, cũng như tiêu chí quy hoạch, bổ nhiệm cán bộ.

Thứ 2: Thiết kế chương trình đa tầng, ứng dụng công nghệ đào tạo, kết hợp đào tạo nền tảng với chuyên sâu: từ bồi dưỡng nền tảng về pháp luật, đạo đức công vụ, đến các khóa chuyên sâu về thanh tra ngân hàng số, an ninh mạng, phân tích tài chính nâng cao; đồng thời khuyến khích các khóa đào tạo thực tiễn, mô phỏng đoàn thanh tra hay phân tích hồ sơ rủi ro của tổ chức tín dụng. Việc ứng dụng công nghệ đào tạo cũng cần được đẩy mạnh thông qua nền tảng e-learning và micro-learning (phương pháp đào tạo, cung cấp kiến thức theo từng phần nhỏ, súc tích, thường kéo dài từ vài phút, tập trung vào một mục tiêu hoặc kỹ năng cụ thể); mở rộng hợp tác để tiếp cận nhanh tri thức quốc tế.

Thanh tra NHNN cho rằng, đây là cách để mỗi công chức, mỗi đoàn thanh tra làm chủ các công cụ và công nghệ mới, không chỉ “phát hiện vi phạm” mà còn dự báo rủi ro, đi cùng sự phát triển của hệ thống và đóng góp vào sự ổn định tài chính quốc gia.

Thứ 3: Gắn kết quả bồi dưỡng với đánh giá thi đua và lộ trình phát triển nghề nghiệp, tăng tính trách nhiệm, tạo động lực tự học và đảm bảo đào tạo thực sự mang lại hiệu quả cho công việc.

Thứ 4: Bảo đảm nguồn lực và tăng cường phối hợp liên ngành; ưu tiên kinh phí đào tạo; phối hợp với Trường Cán bộ Thanh tra và các đơn vị liên quan để xây dựng chương trình toàn diện, phù hợp yêu cầu thực tiễn.

Bồi dưỡng theo vị trí việc làm và cập nhật kiến thức chuyên sâu không chỉ là yêu cầu pháp lý, mà đã trở thành điều kiện tiên quyết để Thanh tra NHNN giữ vững vai trò “lá chắn” của hệ thống ngân hàng trong giai đoạn hội nhập sâu rộng. Khi chương trình đào tạo được chuẩn hóa, nội dung cập nhật được tinh gọn, phương pháp học linh hoạt và cơ chế đánh giá minh bạch, đội ngũ công chức Thanh tra NHNN sẽ được tiếp sức bằng tri thức mới, bản lĩnh mới và năng lực mới đủ mạnh để bảo vệ sự an toàn, minh bạch của hệ thống tài chính, ngân hàng Việt Nam.