Nhiều tồn tại trong việc phong tỏa tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản

ThS Lê Văn Đức cho biết, thực tiễn hoạt động thanh tra cho thấy, biện pháp phong toả tài khoản chưa được các đoàn thanh tra áp dụng trong thực tế.

Bên cạnh đó, việc tạm giữ tài sản chủ yếu được thực hiện trong hoạt động thanh tra chuyên ngành với một số loại tài sản nhất định nhằm mục đích xử phạt vi phạm hành chính. Việc tạm giữ tài sản liên quan đến nhiều yếu tố, từ quyền tài sản của đối tượng sở hữu được pháp luật bảo vệ, đến nguồn lực để phục vụ việc quản lý, bảo quản, trông giữ tài sản. Đây là những nguồn lực vượt quá khả năng của cơ quan thanh tra và các cơ quan có thẩm quyền phối hợp.

Đối với việc thu hồi tài sản, theo chủ nhiệm đề tài, tỷ lệ thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra chưa cao; giá trị tài sản phải thu hồi trong một số kết luận thanh tra còn tồn đọng lớn.

Thực tế cho thấy, mặc dù cơ quan thanh tra đã ban hành nhiều kết luận và kiến nghị cụ thể, nhưng nhiều tài sản (chủ yếu liên quan đến đất đai) vẫn chưa được thu hồi đầy đủ; tiến độ thực hiện trên thực tế vẫn còn rất chậm, nhiều vụ việc đã kéo dài hàng năm, thậm chí hàng chục năm nhưng vẫn chưa được giải quyết triệt để, nhất là những kết luận, kiến nghị thu hồi tài sản liên quan đến dự án có sử dụng đất, liên quan đến yếu tố nước ngoài.

Các cơ quan thanh tra thực hiện chưa thống nhất trong cách thức thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra.

Việc phối hợp giữa cơ quan thanh tra với các cơ quan quản lý nhà nước về thu hồi tài sản chưa hiệu quả. Chưa xác định cụ thể trách nhiệm của các chủ thể trong thu hồi tài sản: Trong một số trường hợp, cơ quan thanh tra đã ban hành kết luận thanh tra và kiến nghị thu hồi tài sản, nhưng quá trình thực thi lại phụ thuộc vào cơ quan thi hành án dân sự hoặc chính quyền địa phương.

Công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong thực hiện công tác giám định, định giá tài sản, tương trợ tư pháp, cung cấp thông tin, tài liệu, có lúc còn chưa kịp thời; nhiều nội dung giám định, định giá phức tạp, số lượng, khối lượng yêu cầu, trưng cầu giám định lớn.

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: TH

Việc phối hợp giữa hoạt động thanh tra với hoạt động kiểm soát tài sản thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn chưa hiệu quả. Trên thực tế, hoạt động thanh tra chưa có sự phối hợp thường xuyên với Cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập trong việc nắm thông tin về số lượng tài sản của người có chức vụ, quyền hạn là đối tượng thanh tra; về sự dịch chuyển tài sản của các chủ thể này trong quá trình tiến hành thanh tra… để áp dụng các biện pháp ngăn chặn khi có nguy cơ tẩu tán tài sản.

Việc thu hồi tài sản bị tẩu tán, chuyển nhượng cho bên thứ ba chưa hiệu quả. Việc xử lý sau thanh tra cho thấy, nhiều đối tượng đã nhanh chóng chuyển nhượng tài sản cho bên thứ ba hoặc thực hiện các giao dịch tài chính phức tạp để che giấu nguồn gốc tài sản…

Phong tỏa tài khoản tạm giữ, thu hồi tài sản còn chồng chéo, trùng lắp

Theo ThS Lê Văn Đức, nguyên nhân của những hạn chế trên là do thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra liên quan đến nhiều đối tượng, loại tài sản, phương thức xác lập tài sản, nhiều văn bản pháp luật chuyên ngành điều chỉnh, trách nhiệm quản lý, thực thi và phối hợp cho các chủ thể khác nhau qua các thời kỳ nên gặp nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện.

Mặt khác, hệ thống pháp luật liên quan đến phong tỏa tài khoản tạm giữ, thu hồi tài sản còn chồng chéo, trùng lắp và chưa đồng bộ; pháp luật thanh tra quy định về phong tỏa tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra chưa hoàn thiện.

Bên cạnh đó, nguồn lực hỗ trợ việc thu hồi tài sản, năng lực, trình độ, ý thức trách nhiệm của cán bộ thanh tra trong việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra còn chưa đầy đủ, thống nhất.

Ngoài ra, việc phối hợp giữa các cơ quan thanh tra với các cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan chưa hiệu quả, cơ chế hợp tác quốc tế về thu hồi tài sản còn nhiều bất cập, hạn chế.

Trên cơ sở thực trạng và những nguyên nhân trên, Ban Chủ nhiệm đề tài đưa ra quan điểm và giải pháp hoàn thiện pháp luật và nâng cao hiệu quả phong toả tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra.

Theo đó, các giải pháp hoàn thiện pháp luật bao gồm: giải pháp hoàn thiện pháp luật về thanh tra, giải pháp hoàn thiện pháp luật có liên quan; giải pháp nâng cao hiệu quả phong toả tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra; giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động thanh tra; giải pháp nâng cao hiệu quả phối hợp giữa cơ quan thanh tra với các cơ quan, tổ chức, đơn vị có liên quan.

Các đại biểu góp ý kiến hoàn thiện hội thảo. Ảnh: TH

Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác theo dõi, đôn đốc và kiểm tra việc thực hiện kết luận thanh tra; giải pháp nâng cao năng lực đối với các chủ thể tiến hành thanh tra; xây dựng và ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động thanh tra; nâng cao trách nhiệm của các chủ thể trong hoạt động thanh tra; tăng cường hợp tác quốc tế liên quan đến thu hồi tài sản, tương trợ tư pháp…

Phong toả tài khoản, tạm giữ, thu hồi tài sản phải bảo đảm quyền tài sản của đối tượng thanh tra

Theo TS Tạ Thu Thuỷ, Phó Trưởng phòng Nghiên cứu và Hợp tác phát triển, Trường Cán bộ Thanh tra yêu cầu đề tài cân nhắc hơn quan điểm "Phong toả tài khoả, tạm giữ, thu hồi tài sản trong hoạt động thanh tra phải bảo đảm quyền tài sản của đối tượng thanh tra, cơ quan thanh tra, tổ chức, cá nhân có liên quan vì ngoài quyền tài sản ra thì đối tượng thanh tra còn có quyền sở hữu tài sản".

TS Lê Thanh Thủy, Phó Trưởng khoa Nghiệp vụ thanh tra, Trường Cán bộ Thanh tra cho rằng, nội dung nghiên cứu là phù hợp với phạm vi nghiên cứu.

Tuy nhiên, đề tài cần làm rõ hơn nội dung căn cứ phong tỏa tài khoản, tạm giữ; sự phối hợp giữa các cơ quan có thẩm quyền trong việc phong tỏa tài khoản, tạm giữ; kinh nghiệm quốc tế về những lĩnh vực này; có sự phân biệt  giữa phong tỏa tài khoản với xử phạt vi phạm hành chính; việc không quy định phạm vi phong toả, tạm giữ với lý do muốn ngừng hoạt động của đối tượng.

Theo bà Thủy, có đưa nội dung này vào nghiên cứu hay không? Đề tài có thể tiến hành thống kê liên quan đến vấn đề trình tự, thủ tục phong toả, tạm giữ tài sản?

TS Nguyễn Thị Thu Nga, Phòng Nghiên cứu khoa học và Hợp tác phát triển, Trường Cán bộ thanh tra cho rằng, phần khái quát về cơ sở chính trị, pháp lý có thể đưa vào yếu tố đảm bảo ở Chương I; Nghị quyết 68-NQ/TW và Luật Thanh tra, Nghị định số 216/2025/NĐ-CP đưa vào phần định hướng; phần chủ thể có thẩm quyền ở mỗi loại hình là khác nhau nên cần làm rõ trách nhiệm của từng chủ thể, trong đó có trách nhiệm về bồi thường thiệt hại khi có vấn đề xảy ra.

Phần thực trạng thực hiện, số liệu liên quan đến phong toả và tạm giữ tài sản nên có hướng để xử lý một cách tốt hơn, phân tích sâu hơn các thách thức liên quan đến tính kịp thời. Số liệu phần thu hồi đang bị dàn trải theo năm, Ban Chủ nhiệm có thể thể hiện theo biểu đồ để dễ hình dung về sự tăng giảm theo các năm…