Nền tảng pháp lý toàn cầu về minh bạch, trách nhiệm và liêm chính

Công ước Liên Hợp Quốc về Chống Tham nhũng (UNCAC) là một trong những khuôn khổ pháp lý toàn diện và có tính ràng buộc cao nhất trong cuộc chiến chống tham nhũng toàn cầu.

Được thông qua tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào năm 2003, UNCAC không chỉ là công cụ để các quốc gia đấu tranh hiệu quả với tham nhũng mà còn là khuôn khổ thúc đẩy các giá trị toàn cầu về công khai, minh bạch, phòng ngừa rủi ro và tăng cường hợp tác quốc tế. Việc Việt Nam gia nhập UNCAC là bước đi thể hiện quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong phòng, chống tham nhũng (PCTN), đồng thời là cơ hội để cải cách thể chế và tăng cường hiệu lực quản trị quốc gia.

Thanh tra Chính phủ nhận thức rõ ý nghĩa chiến lược của UNCAC. Việc thực hiện Công ước này là yêu cầu từ cộng đồng quốc tế mà và là nền tảng để Việt Nam nâng cao năng lực thực thi pháp luật và đáp ứng các tiêu chuẩn ngày càng cao trong các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP và EVFTA, nơi minh bạch hóa và phòng, chống tham nhũng là điều kiện tiên quyết.

Là đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ điều phối triển khai UNCAC tại Việt Nam, Thanh tra Chính phủ đã phát huy vai trò hạt nhân trong việc kết nối các cơ quan, ban ngành liên quan, bảo đảm sự đồng bộ trong thực hiện nghĩa vụ quốc gia.

Trước hết, Thanh tra Chính phủ chịu trách nhiệm tổ chức, hướng dẫn thực hiện các biện pháp phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi tham nhũng theo yêu cầu của UNCAC, bao gồm cả thu hồi tài sản tham nhũng và hợp tác quốc tế.

Cùng với đó, Thanh tra Chính phủ chủ trì công tác nội luật hóa, rà soát, sửa đổi và bổ sung các quy định pháp luật nhằm bảo đảm phù hợp với các chuẩn mực của Công ước. Các nội dung về công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, kiểm soát tài sản, thu nhập… đều được xem xét, tích hợp vào hệ thống pháp luật hiện hành, thể hiện cam kết hội nhập từ thể chế đến thực tiễn.

Ngoài ra, cơ quan còn đại diện Việt Nam tham gia cơ chế đánh giá định kỳ của UNCAC, lập các báo cáo quốc gia, qua đó cung cấp thông tin về tiến độ, kết quả, khó khăn và đề xuất giải pháp thực hiện nghĩa vụ. Việc tham gia cơ chế đánh giá không chỉ giúp nâng cao tính minh bạch trong báo cáo quốc tế mà còn tạo áp lực cải cách tích cực đối với hệ thống pháp luật trong nước.

Hội nghị tổng kết công tác đánh giá thực thi Công ước Liên hợp quốc về chống tham nhũng. Ảnh: TH

Từ chính sách đến hành động, thể hiện sứ mệnh của ngành Thanh tra trong thời đại mới

Thực hiện Công ước không chỉ dừng lại ở khung chính sách, mà phải được cụ thể hóa bằng hành động đồng bộ. Trong đó, Thanh tra Chính phủ đã triển khai nhiều giải pháp thiết thực:

Thứ nhất, tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến nội dung của UNCAC. Vụ Pháp chế phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức lồng ghép nội dung Công ước vào các chương trình phổ biến pháp luật thường niên, giúp cán bộ, công chức, viên chức hiểu rõ ý nghĩa, nội dung và yêu cầu từ UNCAC, từ đó chủ động hơn trong thực thi nhiệm vụ liên quan đến PCTN.

Thứ hai, đẩy mạnh công tác nội luật hóa. Các quy định trong UNCAC được rà soát và đối chiếu với pháp luật Việt Nam, đặc biệt là Luật PCTN, Luật Tố cáo, Luật Tiếp công dân... Các nội dung chưa tương thích sẽ được kiến nghị sửa đổi, bổ sung. Việc xây dựng pháp luật theo hướng hội nhập quốc tế là minh chứng cho tinh thần chủ động và trách nhiệm của Việt Nam.

Thứ ba, phát triển hợp tác quốc tế. Vụ Hợp tác quốc tế đã tham mưu tổ chức các hoạt động trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm với các quốc gia và tổ chức quốc tế, góp phần mở rộng mạng lưới đối tác, cập nhật xu hướng và mô hình PCTN hiện đại. Thông qua các hội nghị, hội thảo, khóa đào tạo… năng lực chuyên môn và kỹ năng của đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra, PCTN cũng được nâng cao rõ rệt.

Việc thực hiện UNCAC cho thấy ngành Thanh tra đóng vai trò kiểm tra, giám sát trong nội bộ hành chính và còn là lực lượng tiên phong trong việc xây dựng thể chế minh bạch và liêm chính. Việc tham gia đầy đủ, hiệu quả và chủ động trong triển khai Công ước góp phần nâng cao vị thế của ngành trên bình diện quốc tế, đồng thời củng cố lòng tin của Nhân dân đối với chính quyền.

Bên cạnh đó, quá trình thực hiện UNCAC cũng đặt ra yêu cầu nâng cao năng lực bộ máy, tăng cường tính chuyên nghiệp và hiện đại hóa phương pháp công tác. Điều này hoàn toàn phù hợp với tinh thần cải cách nền hành chính và chủ trương xây dựng Chính phủ liêm chính, kiến tạo, hành động, phục vụ.

Bài 4: Bước tiến hội nhập mạnh mẽ của Thanh tra Chính phủ./.