Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký VCCI cho biết, sự kiện này là diễn đàn quy tụ đại diện từ cơ quan quản lý Nhà nước, các doanh nghiệp và chuyên gia nhằm thảo luận về chính sách tài chính cho ngành công nghiệp khoáng sản, nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; đề xuất các giải pháp để tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật đối với ngành công nghiệp khai khoáng theo tinh thần cải cách tại 4 Nghị quyết của Bộ Chính trị (Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 59-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW).

Tại hội thảo, ông Nguyễn Văn Phụng - chuyên gia cao cấp về thuế và doanh nghiệp đã làm rõ các nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp trong lĩnh vực khai thác, chế biến khoáng sản tại Việt Nam theo quy định hiện hành.

Nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, theo ông Phụng, cơ quan chức năng cần quán triệt Nghị quyết số 10-NQ/TW ngày 10/2/2022 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, đặc biệt là 4 Nghị quyết được Bộ Chính trị ban hành mới đây (Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 59-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW), thực hiện rà soát, phát hiện những bất cập của các luật về thuế, Luật Địa chất và Khoáng sản để có đề xuất điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp.

Đồng thời, nghiên cứu, làm rõ nội hàm, phương thức quản lý để có thể thống nhất chính sách 2 khoản thu (thu cấp quyền khai thác khoáng sản và thuế tài nguyên), qua đó giảm bớt thủ tục hành chính trong quản lý, tiết giảm chi phí xã hội trong quản lý thực thi và tuân thủ của doanh nghiệp.

Ông Văn Phụng cho rằng, hai khoản thu này có cùng cơ sở tính, cách tính (khác về phương thức quản lý, cơ quan quản lý, thời gian, phân cấp), tạo cảm giác thu trùng lắp trên cùng một quyền lợi/nghĩa vụ.

Theo ông Nguyễn Văn Phụng, để hoạt động khai khoáng phát triển theo chỉ đạo tại các Nghị quyết của Bộ Chính trị, cần sửa đổi một số quy định trong Luật Thuế tài nguyên, quy định về phí bảo vệ môi trường đối với khai thác khoáng sản, bảo đảm đơn giản, minh bạch, thống nhất, mức động viên hợp lý. Áp dụng các cơ chế khuyến khích doanh nghiệp đầu tư bền vững, đổi mới công nghệ khai thác, chế biến để tăng hiệu suất thu hồi, tận thu khoáng sản, tiết kiệm tài nguyên, bảo vệ môi trường.

Ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký VCCI phát biểu tại hội thảo. Ảnh: DN

TS. Nguyễn Tiến Chỉnh - Hội Khoa học công nghệ Việt Nam cho rằng, 2 khoản thu đều đánh vào cùng một đối tượng - quyền khai thác tài nguyên khoáng sản - nhưng có nguồn gốc pháp lý ban hành khác nhau. Thuế tài nguyên thuộc hệ thống thuế quốc gia (Luật Thuế tài nguyên); thu cấp quyền khai thác khoáng sản thực hiện theo quy định của pháp luật chuyên ngành về tài nguyên, khoáng sản (Luật Địa chất và khoáng sản). Nếu thiết kế không hài hòa, sẽ làm giảm hiệu quả khai thác và không phù hợp với thông lệ quốc tế.

Để tháo gỡ những bất cập nêu trên, TS. Nguyễn Tiến Chỉnh cho rằng, nên hoàn thiện chính sách thuế, phí theo hướng ưu tiên khai thác tận thu tối đa tài nguyên khoáng sản, bảo vệ môi trường; nghiên cứu gộp thuế tài nguyên và thu cấp quyền khai thác mỏ khoáng sản thành một loại thuế tài nguyên do Bộ Tài chính thống nhất quản lý. Việc quy về một đầu mối giúp cơ quan chuyên trách có thể tính đúng, tính đủ thuế suất thuế tài nguyên, giảm thủ tục hành chính cho doanh nghiệp.

Từ góc nhìn quốc tế, ông Bùi Ngọc Tuấn - Phó Tổng Giám đốc Dịch vụ Tư vấn thuế - Deloitte Việt Nam nhận định, Việt Nam có trữ lượng khoáng sản hàng đầu thế giới nhưng vẫn chưa được khai thác đúng tiềm năng, vì vậy tài nguyên chưa được chuyển hoá thành giá trị kinh tế. Theo ông Tuấn, để ngành khoáng sản Việt Nam thu hút nhiều vốn đầu tư quốc tế thì cần hoàn thiện chính sách tài chính có tính cạnh tranh với khu vực, toàn cầu phù hợp với định hướng chế biến sâu; đồng thời, tháo gỡ điểm nghẽn và thúc đẩy phát triển khoáng sản trên tinh thần định hướng chiến lược của Chính phủ.

Từ những vướng mắc trong thực tế, ông Phan Chiến Thắng- Phó Tổng giám đốc Masan High-tech Materials đề xuất, cần đơn giản hoá thủ tục cấp phép khai thác, chế biến khoáng sản, đặc biệt là khoáng sản mang tính chiến lược; xây dựng chính sách về thuế trên cơ sở xem xét cơ chế bảo đảm quyền lợi cho nhà đầu tư. Đồng thời, ông Thắng cũng đề xuất gộp tiền cấp quyền và thuế tài nguyên, đồng thời xem xét mức thu để bảo đảm cạnh tranh khu vực, quốc tế.