Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, theo ông Lã Thanh Tân, Phó Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội Chuyên trách thành phố Hải Phòng cho biết: Trong bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội nhanh chóng và yêu cầu ngày càng cao về quản lý không gian phát triển, việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Để việc thực thi luật đạt hiệu quả cao, có một số vấn đề trọng tâm cần được quan tâm và lưu ý.

Một trong những mục tiêu quan trọng của Dự án Luật sửa đổi là hoàn thiện khung pháp lý để bảo đảm sự đồng bộ giữa Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn với các luật có liên quan như Luật Đất đai (sửa đổi), Luật Xây dựng, Luật Nhà ở, Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư…

Trong thực tế, sự chồng chéo hoặc mâu thuẫn giữa quy định của các luật đã gây khó khăn cho việc triển khai các đồ án quy hoạch, đặc biệt trong các khâu thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh quy hoạch hoặc tổ chức triển khai dự án đầu tư. Vì vậy, việc thi hành luật cần đặc biệt chú ý: Áp dụng đúng thứ bậc pháp lý giữa các văn bản; bảo đảm quy hoạch đô thị, nông thôn phù hợp với quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng và quy hoạch tỉnh; khớp nối quy hoạch sử dụng đất với quy hoạch không gian đô thị - nông thôn.

Việc tuân thủ nguyên tắc thống nhất sẽ giúp loại bỏ tình trạng “mỗi nơi làm một kiểu”, góp phần tăng hiệu quả quản lý và giảm thiểu chi phí xã hội.

Quy hoạch theo hướng hiện đại, đồng bộ và bền vững

Ông Võ Quốc Thái, nguyên Phó Giám đốc Sở Xây dựng thành phố Hải Phòng cho rằng: Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn hướng tới thể chế hóa chủ trương đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, trong đó tư duy quy hoạch cũng được đổi mới theo các hướng.

Quy hoạch đa ngành, đa lĩnh vực: Thay vì chỉ tập trung vào yếu tố xây dựng, quy hoạch hiện đại phải tích hợp các yếu tố kinh tế, xã hội, môi trường, quốc phòng - an ninh, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng số… Việc thực thi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn cần chú trọng sự phối hợp liên ngành giữa các sở, ban, ngành của địa phương.

Tư duy phát triển bền vững và tăng trưởng xanh: Quy hoạch bảo đảm cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu. Đặc biệt, các đô thị ven biển, đô thị miền núi, vùng đồng bằng ngập lụt cần tích hợp các giải pháp quy hoạch không gian rủi ro thiên tai.

Quy hoạch lấy con người làm trung tâm: Không gian đô thị phải đáp ứng nhu cầu sống an toàn, tiện ích, văn minh; trong khi không gian nông thôn chú trọng cải thiện điều kiện sống, hạ tầng và giữ gìn bản sắc văn hóa.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn cụ thể hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước, phân quyền và phân cấp mạnh hơn trong quản lý quy hoạch là xu hướng tất yếu nhằm nâng cao tính tự chủ và trách nhiệm của chính quyền địa phương.

Để việc thực hiện đạt hiệu quả, dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn đã phân định rõ ràng ranh giới trách nhiệm giữa các cấp chính quyền: Trung ương - tỉnh - xã. Xác định đúng thẩm quyền phê duyệt từng loại đồ án quy hoạch. Tăng cường năng lực chuyên môn cho bộ máy quản lý quy hoạch tại địa phương. Đảm bảo cơ chế kiểm tra, giám sát độc lập nhằm phòng, tránh tình trạng buông lỏng quản lý, hoặc lạm dụng phân cấp dẫn đến sai sót. Phân quyền mạnh đi đôi với trách nhiệm giải trình cao, công khai, minh bạch - đây là nguyên tắc cốt lõi khi thực thi luật.

Dự án Luật sửa đổi hướng tới tinh giản quy trình, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp không còn các thủ tục hành chính phức tạp, chồng chéo là rào cản lớn đối với công tác quy hoạch và đầu tư phát triển. Khi áp dụng vào thực tiễn, đã rút gọn các bước thẩm định, phê duyệt quy hoạch. Ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số để giảm bớt thời gian xử lý, bảo đảm công khai và minh bạch.

Mọi quy hoạch được phê duyệt đều được đăng tải trên hệ thống thông tin quy hoạch quốc gia và địa phương. Người dân và doanh nghiệp được tiếp cận dễ dàng, không còn tình trạng thông tin bị "ẩn" hoặc không cập nhật.

Việc xin cấp phép, điều chỉnh, cung cấp thông tin quy hoạch được thực hiện qua mạng, tạo điều kiện thuận lợi và hạn chế tiêu cực. Đây là dự án tốt tạo khung pháp lý minh bạch, ổn định và thuận lợi có vai trò thúc đẩy sự tham gia của khu vực tư nhân vào đầu tư phát triển đô thị - nông thôn.

Khi môi trường đầu tư được cải thiện, dòng vốn tư nhân sẽ góp phần quan trọng vào phát triển hạ tầng, nhà ở và không gian công cộng.

Ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trong quy hoạch. Đây là một trong những yêu cầu quan trọng của quá trình sửa đổi luật nhằm bắt kịp xu thế toàn cầu. Việc triển khai đòi hỏi Ứng dụng mô hình thông tin đô thị (CIM) cho phép mô phỏng toàn bộ không gian đô thị - nông thôn, giúp việc lập và điều chỉnh quy hoạch chính xác, khoa học hơn.

Xây dựng cơ sở dữ liệu quy hoạch thống nhất: Cơ sở dữ liệu phải được kết nối với các ngành đất đai, xây dựng, môi trường, dân cư… để bảo đảm tính đồng bộ.

Số hóa toàn diện quy trình cấp phép xây dựng và quản lý phát triển đô thị. Giúp giảm thủ tục, tiết kiệm chi phí và nâng cao hiệu quả điều hành.

Tăng cường sự tham gia của cộng đồng trong công tác quy hoạch

Theo luật sư Nguyễn Thị Bình, quy hoạch đô thị và nông thôn là vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người dân. Vì vậy, khi thực hiện Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn cần tổ chức công khai đồ án quy hoạch bằng nhiều hình thức, tạo điều kiện để người dân dễ dàng tiếp cận. Thu thập ý kiến rộng rãi, đa chiều từ cộng đồng dân cư, giới chuyên gia, doanh nghiệp. Giải trình rõ ràng khi tiếp thu hoặc không tiếp thu các ý kiến đóng góp. Thực hiện quy ước cộng đồng và giám sát việc triển khai quy hoạch tại cơ sở. Sự đồng thuận xã hội cao sẽ giúp quy hoạch đi vào cuộc sống hiệu quả hơn.

Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn là yêu cầu cấp thiết nhằm hoàn thiện cơ sở pháp lý cho phát triển không gian đô thị - nông thôn bền vững, hiện đại và hội nhập. Khi triển khai thực hiện luật, các cơ quan, địa phương cần đặc biệt lưu ý đến tính thống nhất của hệ thống pháp luật, đổi mới tư duy quy hoạch, tăng cường phân quyền, phân cấp, cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ và bảo đảm sự tham gia của người dân. Chỉ khi những yếu tố này được thực thi hiệu quả, công tác quy hoạch mới thật sự trở thành động lực cho phát triển kinh tế - xã hội và nâng cao chất lượng sống của người dân.