Tình hình khiếu nại, tố cáo về lĩnh vực Thuế có nhiều diễn biến phức tạp

Báo cáo kết quả công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo năm 2025 của Bộ Tài chính cho thấy, trong 9 tháng đầu năm 2025, Bộ Tài chính tiếp nhận 1.463 đơn khiếu nại, trong đó có 1.003 đơn thuộc thẩm quyền, riêng hệ thống Thuế 774 đơn; tiếp nhận 945 đơn tố cáo, trong đó có 571 đơn thuộc thẩm quyền, riêng hệ thống Thuế 516 đơn. Con số này cho thấy, tình hình khiếu nại, tố cáo trong lĩnh vực Thuế còn nhiều diễn biến phức tạp.

Theo Bộ Tài chính, thời gian gần đây, tình hình khiếu nại, tố cáo về lĩnh vực Thuế của công dân có diễn biến phức tạp. Các đơn thư khiếu nại chủ yếu tập trung các nội dung như việc cơ quan thuế truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp do loại các khoản chi phí không hợp lý, không hợp lệ, điều chỉnh tăng doanh thu, ấn định lại giá trong giao dịch liên kết, ấn định tỷ lệ chi phí tính thuế, xác định lại ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, truy thu thuế giá trị gia tăng (GTGT), thu hồi tiền hoàn thuế GTGT do doanh nghiệp sử dụng hóa đơn bất hợp pháp (hóa đơn của doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh), không có chứng từ thanh toán qua ngân hàng....

Đặc biệt, tại một số địa phương có nhiều đơn khiếu nại, tố cáo liên quan đến việc cơ quan thuế ban hành Thông báo thu tiền sử dụng đất, lệ phí trước bạ đất, v.v…

Một số lĩnh vực mới khiếu nại khi cơ quan thuế xử lý vi phạm hành chính liên quan đến người nộp thuế không đủ điều kiện kinh doanh chuyên ngành hoặc đáp ứng quy định về ngành nghề kinh doanh có điều kiện hoặc cán bộ ngành thuế khiếu nại cơ quan quản lý về công tác cán bộ, ...

Bộ Tài chính cho biết, thời gian gần đây, tình hình khiếu nại, tố cáo về lĩnh vực Thuế của công dân có diễn biến phức tạp. Ảnh: TQ

Về tình hình quản lý khiếu nại, bộ Tài chính cho biết, trong kỳ báo cáo (9 tháng đầu năm 2025), phát sinh nhiều đơn thư khiếu nại của công dân về nội dung xác định mức thuế khoán chưa hợp lý. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên là do lập bộ thuế đầu năm xác định lại mức thuế để phù hợp với doanh thu thực tế của hộ kinh doanh, một số hộ kinh doanh không đồng ý với mức thuế được điều chỉnh dẫn tới khiếu nại cơ quan thuế.

Đơn khiếu nại do người nộp thuế không đồng ý về cách tính trả nợ tiền sử dụng đất; khiếu nại về việc tính tiền chậm nộp tiền thuế đối với số thuế bị truy thu trong những năm trước; khiếu nại thông báo thuế thu nhập cá nhân; khiếu nại về quyết định xử phạt liên quan nội dung xác định ưu đãi đầu tư vào khu công nghiệp; khiếu nại việc cơ quan thuế truy thu thuế thu nhập doanh nghiệp (thuế thu nhập doanh nghiệp) do loại các khoản chi phí không hợp lý, không hợp lệ, điều chỉnh tăng doanh thu, ấn định lại giá trong giao dịch liên kết, ấn định tỷ lệ chi phí tính thuế, xác định lại ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, truy thu thuế GTGT, thu hồi tiền hoàn thuế GTGT do doanh nghiệp sử dụng hóa đơn bất hợp pháp (hóa đơn của doanh nghiệp bỏ địa chỉ kinh doanh), không có chứng từ thanh toán qua ngân hàng ...

Ngoài ra, lĩnh vực đất đai là lĩnh vực phức tạp, đối tượng rộng, liên quan đến nhiều cơ quan quản lý Nhà nước Trung ương và địa phương (Bộ Nông nghiệp và Tài nguyên, UBND tỉnh, Sở Tài chính, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Văn phòng đăng ký đất đai, cơ quan Thuế, …). Trong đó, cơ quan thuế là cơ quan tiếp nhận hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính sẽ căn cứ hồ sơ do các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giải quyết chuyển sang để xác định số tiền thuế phải nộp, từ đó ban hành thông báo nộp thuế.

Như vậy, quá trình xử lý hồ sơ của người nộp thuế phải qua nhiều khâu thuộc nhiều cơ quan quản lý nhà nước khác nhau. Tuy nhiên, do cơ quan Thuế là đơn vị sau cùng ban hành thông báo nộp thuế nên người nộp thuế, khi không đồng ý, thì có đơn khiếu nại đến cơ quan Thuế, nội dung khiếu nại chủ yếu liên quan đến việc xác định nguồn gốc, vị trí đất... trong khi nhiệm vụ xác định nguồn gốc đất, vị trí, đơn giá lại không thuộc thẩm quyền của cơ quan Thuế.

Ngành Thuế sẽ triển khai động bộ các giải pháp nhằm "hạ nhiệt" phát sinh đơn khiếu nại, tố cáo. Ảnh: MH

Một nguyên nhân nữa đó là một số người nộp thuế chưa có ý thức cao trong việc quan tâm, nghiên cứu tìm hiểu các văn bản pháp luật về thuế; khi có sự thay đổi, bổ sung hoặc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật mới, mặc dù cơ quan Thuế có tổ chức tập huấn theo quy định nhưng người nộp thuế tham gia chưa đầy đủ hoặc có tham gia nhưng chưa tập trung tiếp thu hết nội dung được tập huấn. Từ đó dẫn đến thực hiện sai quy định pháp luật về thuế, khi cơ quan Thuế phát hiện xử lý thì gửi đơn khiếu nại.

Nhiều vụ việc trong quá trình giải quyết có nội dung vướng mắc do văn bản quy phạm pháp luật chưa quy định cụ thể, rõ ràng. Do đó, cơ quan Thuế phải xin ý kiến của các cơ quan, đơn vị, cơ quan Thuế nước ngoài có liên quan nên việc giải quyết hồ sơ khiếu nại đối với một số hồ sơ này bị kéo dài.

Về tình hình quản lý tố cáo, Bộ Tài chính cho biết, thời gian vừa qua, ngành Thuế thực hiện sắp xếp tinh gọn bộ máy, trong đó thực hiện tổ chức lại hệ thống các Chi cục Thuế khu vực, dẫn đến dôi dư nhiều lãnh đạo phải bố trí sắp xếp đến đơn vị khác hoặc đang từ cấp trưởng bố trí xuống làm cấp phó dẫn đến phát sinh đơn thư. Một số trường hợp phát sinh đơn tố cáo nặc danh, không có chứng cứ chứng minh vào thời điểm người có thẩm quyền đang thực hiện các thủ tục bổ nhiệm, bổ nhiệm lại nhằm mục đích hạ thấp uy tín người được lựa chọn dự kiến bổ nhiệm.

Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật nói chung và pháp luật về tố cáo, pháp luật về công chức nói riêng chưa thực sự hiệu quả. Một số công chức thuế không đồng ý với quyết định của cấp trên nhưng chưa nhận thức rõ được quyền và nghĩa vụ của công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định của cấp trên là trái pháp luật nên không báo cáo với người ra quyết định mà viết đơn tố cáo nặc danh.

Triển khai nhiều giải pháp đồng bộ

Trao đổi với PV về việc triển khai các giải pháp nhằm làm tốt công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh nói chung và ngành Thuế nói riêng, bà Trần Thị Quỳnh Anh - Chuyên viên chính, Ban Kiểm tra, Cục Thuế cho biết, trong thời gian tới Cục Thuế tập trung vào một số giải pháp sau:

Hội nghị đối thoại, tuyên truyền, phổ biến chính sách thuế là một trong những giải pháp của ngành Thuế. Ảnh: MH

Thực hiện nghiêm các quy định pháp luật, gắn với việc triển khai đồng bộ các chỉ thị, nghị quyết của Trung ương, Chính phủ và Bộ Tài chính.

Nâng cao chất lượng công tác của công chức thuế, bố trí công chức có năng lực, trình độ, kinh nghiệm và đạo đức nghề nghiệp để giải quyết kịp thời, đúng pháp luật. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát để nâng cao hiệu quả, tỉnh minh bạch trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Đẩy mạnh công tác phối hợp với các ngành, các cấp, nhất là Công an, bộ, ban ngành có liên quan, các cơ quan truyền hình, báo chí, hiệp hội và doanh nghiệp, để kịp thời nắm bắt thông tin, xác mình và xử lý các vụ việc phát sinh liên quan đến công tác quản lý thuế nhanh chóng, chính xác.

Siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong nội ngành, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, kiên quyết xử lý nghiêm vi phạm, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, hạn chế tối đa sai sót dẫn đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của người dân, doanh nghiệp.

Chủ động xử lý hồ sơ tồn đọng và phát sinh mới, duy trì đường dây nóng, tăng cường công tác đối thoại, xác minh, để nâng cao hiệu quả và chất lượng giải quyết công việc.

Triển khai các chuyên đề kiểm tra nội bộ thường xuyên, theo dõi dữ liệu từ hệ thống phần mềm để phục vụ công tác chỉ đạo, giám sát, đảm bảo công khai, minh bạch.