Xây dựng khung năng lực AI cho giáo viên

Hiện nay, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang phối hợp với Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam và Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc triển khai xây dựng các khung năng lực số, trong đó có khung năng lực AI cho giáo viên và học sinh.

Hội thảo là dịp để các nhà khoa học và giáo viên cùng định hình chiến lược phát triển năng lực AI trong hệ thống giáo dục quốc gia, nâng cao nhận thức và kỹ năng số của đội ngũ giáo viên, từ đó thúc đẩy quá trình đổi mới nội dung, phương pháp dạy học trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo.

Tại hội thảo các đại biểu đã tham gia thảo luận, trao đổi những vấn đề liên quan đến các nguyên tắc sử dụng, nguyên tắc đạo đức AI trong giáo dục; hướng dẫn sử dụng AI trong dạy và học; tài liệu ứng dụng AI tạo sinh trong giáo dục; tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ giáo viên.

GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhấn mạnh, AI đang là chủ đề được quan tâm đặc biệt trong bối cảnh đổi mới giáo dục và chuyển đổi số quốc gia.

GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhấn mạnh, AI đang là chủ đề được quan tâm đặc biệt. Ảnh: Minh Phong

Hiện, nhiều giáo viên đã sử dụng AI để phân hoá bài tập theo năng lực học sinh, xây dựng học liệu số dùng chung và phát triển cộng đồng học tập nghề nghiệp trực tuyến.

Ông Vinh cho biết, thời gian qua, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam đã tiến hành lấy ý kiến chuyên gia và giáo viên tại nhiều địa phương để hoàn thiện khung năng lực AI dành cho đội ngũ nhà giáo, nhận được nhiều góp ý khoa học và phản hồi tích cực.

"Các nghiên cứu quốc tế cho thấy, việc tích hợp AI hiệu quả trong giáo dục giúp học sinh phát triển tư duy phản biện, sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề; đồng thời hỗ trợ các em thích nghi tốt hơn với sự thay đổi nhanh chóng của thế giới công nghệ", theo ông Vinh.

Do đó, việc xây dựng và ban hành khung năng lực AI cho giáo viên không chỉ mang tính cấp thiết mà còn là bước đi chiến lược, giúp hình thành hệ thống hướng dẫn bài bản, xác định nội dung phù hợp để đưa vào chương trình đào tạo sinh viên sư phạm và bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên.

Dạy học AI, vẫn còn thách thức

Nêu ý kiến tại hội thảo, ông Nguyễn Thế Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Phổ thông (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho rằng, việc đưa AI vào giáo dục phổ thông là yêu cầu tất yếu, đã được định hướng trong Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 71-Q/TW của Bộ Chính trị.

Theo ông Sơn, AI mang lại nhiều cơ hội đổi mới cho đội ngũ giáo viên, giúp phân tích dữ liệu học tập, nhận diện điểm mạnh, điểm yếu của học sinh để xây dựng phương pháp giảng dạy phù hợp, cá nhân hóa lộ trình học tập.

Đồng thời, AI hỗ trợ giảm tải công việc hành chính như chấm điểm, quản lý hồ sơ, lập kế hoạch bài giảng, giúp giáo viên có thêm thời gian đầu tư cho hoạt động dạy học.

Các đại biểu tham gia trao đổi, thảo luận tại hội thảo. Ảnh: Minh Phong

Tuy nhiên, ông Sơn nhấn mạnh, việc triển khai giáo dục AI cho học sinh chỉ hiệu quả khi giáo viên được trang bị đầy đủ năng lực về AI.

Do đó, việc xây dựng và ban hành khung năng lực trí tuệ nhân tạo cho giáo viên là bước đi quan trọng, trả lời cho câu hỏi: “Muốn dạy học sinh về AI, trước hết người giáo viên phải hiểu và có năng lực AI”.

Khẳng định, AI mở ra nhiều cơ hội mới cho giáo viên và học sinh trong dạy học. Tuy nhiên, bà Lê Anh Lan, chuyên gia Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc tại Việt Nam cho rằng, việc ứng dụng AI cũng đặt ra không ít thách thức, đòi hỏi ngành Giáo dục phải có định hướng, hướng dẫn và công cụ cụ thể.

Theo bà Lan, việc ban hành khung năng lực AI cho giáo viên ứng dụng trong dạy học là hết sức cần thiết, đóng vai trò như “kim chỉ nam” giúp xác định rõ tiêu chí, mức độ và năng lực cần có đối với đội ngũ nhà giáo trong thời đại số.

Trong kỷ nguyên công nghệ, AI đã tác động mạnh mẽ đến mọi mặt của đời sống, đặc biệt là giáo dục và đào tạo. Với giáo viên, hiểu biết về AI không chỉ giúp nắm vững xu thế phát triển của công nghệ mà còn mở ra khả năng ứng dụng hiệu quả trong giảng dạy, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

Tuy nhiên, theo bà Lan, AI cũng có hai mặt: Nếu lạm dụng, người học có thể mất dần năng lực tư duy phản biện, sáng tạo, giảm khả năng tương tác và tiềm ẩn các rủi ro đạo đức, sai lệch thông tin, mất an toàn trên không gian mạng.

Bà cho rằng, giáo viên trong thời đại mới không chỉ là người “truyền đạt kiến thức”, mà là người hướng dẫn, hỗ trợ học sinh chủ động khám phá tri thức và sáng tạo. AI có thể hỗ trợ mở rộng tri thức, song không thể thay thế cảm xúc, tư duy và giá trị nhân văn của người dạy.

Vì vậy, bà Lan khuyến nghị, Việt Nam khi triển khai giáo dục AI cần đặt trọng tâm vào yếu tố đạo đức, trách nhiệm và phát triển năng lực số phục vụ học tập suốt đời, hướng tới mục tiêu sử dụng AI vì lợi ích của con người và một nền giáo dục nhân văn, bền vững.