Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 95/2016/NĐ-CP ngày 1/7/2016 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 100/2021/NĐ-CP ngày 15/11/2021 của Chính phủ (dự thảo Nghị định) đang được Bộ Tư pháp thẩm định.

Theo Bộ Tài chính - cơ quan chủ trì soạn thảo dự thảo Nghị định - một trong những cơ sở chính trị, pháp lý quan trọng xây dựng dự thảo Nghị định là Kết luận số 134-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về Đề án sắp xếp hệ thống cơ quan thanh tra tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả.

Trong đó, Bộ Chính trị, Ban Bí thư đồng ý chủ trương “kết thúc hoạt động của Thanh tra các bộ để sắp xếp, tổ chức lại thành các cục thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo lĩnh vực thuộc Thanh tra Chính phủ”; “kết thúc hoạt động của cơ quan thanh tra: Cục Bổ trợ tư pháp, Kho bạc Nhà nước, Cục Dữ trữ Nhà nước, Cục Thống kê; không thành lập cơ quan thanh tra Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên”.

Đồ họa minh họa: Minh Nguyệt

Luật Thanh tra năm 2025 quy định không còn cơ quan thanh tra tại một số bộ, cơ quan ngang bộ, không còn cơ quan thanh tra theo theo ngành, lĩnh vực tại các bộ, cơ quan ngang bộ, cục thuộc bộ và tương đương.

Mặt khác, trên thực tế, một số chức danh không còn tồn tại sau sắp xếp tổ chức bộ máy, như: Chánh thanh tra bộ, cơ quan ngang bộ (trừ Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Ngân hàng Nhà nước và một số cơ quan thanh tra được thành lập theo điều ước quốc tế), chánh thanh tra sở, chủ tịch UBND cấp huyện, trưởng đoàn thanh tra chuyên ngành cấp sở…

Do đó, mục đích của dự thảo Nghị định là hoàn thiện các quy định của Nghị định 95 liên quan đến các quy định đã được sửa đổi, bổ sung bởi Luật sửa đổi, bổ sung Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2025 và các quy định pháp luật khác có liên quan nhằm đảm bảo tính nhất quán, phù hợp các quy định của pháp luật; nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý Nhà nước, kịp thời ngăn chặn, xử lý nghiêm hành vi vi phạm.

Đồng thời, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về thống kê, xử lý vi phạm hành chính và hoàn thiện cơ sở pháp lý phục vụ cơ quan quản lý Nhà nước thực hiện hoạt động thanh tra, kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê.

Dự thảo Nghị định gồm 3 điều. Đáng chú ý, thẩm quyền xử phạt của Thanh tra, thủ trưởng cơ quan thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước theo chuyên ngành, lĩnh vực và một số chức danh khác được quy định tại Điều 17 dự thảo Nghị định.

Cụ thể, thanh tra viên các bộ, cơ quan ngang Bộ: Quốc phòng, Công an, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, trong thời hạn thanh tra có quyền phạt cảnh cáo; phạt tiền đến 3.000.000 đồng.

Trường Thống kê tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có quyền phạt cảnh cáo; phạt tiền đến 15.000.000 đồng; áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại Nghị định này.

Trưởng đoàn kiểm tra do thủ trưởng tổ chức thuộc bộ, cơ quan ngang bộ thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước về thống kê của bộ, cơ quan ngang bộ thành lập có quyền phạt cảnh cáo; phạt tiền đến 24.000.000 đồng; áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại Nghị định này.

Cục trưởng Cục Thống kê; Chánh Thanh tra các bộ, cơ quan ngang Bộ: Quốc phòng, Công an, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam; trưởng đoàn thanh tra do Chánh Thanh tra các bộ, cơ quan ngang Bộ: Quốc phòng, Công an, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thành lập; trưởng đoàn kiểm tra do bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ thành lập có quyền: Phạt cảnh cáo; phạt tiền đến 30.000.000 đồng; áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả quy định tại Nghị định này”.

Như vậy, Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 95/2016/NĐ-CP ngày 1/7/2016 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực thống kê được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định số 100/2021/NĐ-CP ngày 15/11/2021 của Chính phủ là cần thiết để đảm bảo tính nhất quán với Luật Thanh tra 2025 và Luật Xử lý vi phạm hành chính sửa đổi. Khi Nghị định được thông qua, công tác thanh tra, kiểm tra và xử phạt vi phạm hành chính sẽ được thực hiện một cách minh bạch, rõ ràng và hiệu quả hơn, góp phần đưa hoạt động thống kê đi vào nề nếp và nâng cao chất lượng dữ liệu thống kê quốc gia.