Điều gây ấn tượng đầu tiên với du khách khi đến với Bảo tàng Lịch sử Quốc gia không phải là các hiện vật bên trong, mà chính là vẻ đẹp của công trình kiến trúc nơi đây. Tọa lạc tại số 1 Tràng Tiền, tòa nhà chính của bảo tàng là một kiệt tác kiến trúc tiêu biểu cho phong cách Đông Dương. Công trình được khởi công xây dựng từ năm 1926, tiền thân là Viện Viễn Đông Bác Cổ của Pháp. Vẻ đẹp của nó là sự kết hợp hài hòa, tinh tế giữa kiến trúc cổ điển Pháp và những nét đặc trưng của kiến trúc bản địa Việt Nam, biến chính tòa nhà trở thành một hiện vật lịch sử quý giá, một di sản kiến trúc giữa lòng Thủ đô.

Tự hào khi lạc bước giữa dòng chảy lịch sử

Bước qua cánh cửa lớn của tòa nhà số 1 Tràng Tiền là bước qua một ngưỡng cửa của thời gian. Mọi ồn ào, tấp nập của phố phường Hà Nội dường như bị bỏ lại phía sau, nhường chỗ cho một không gian tĩnh mặc, trang nghiêm và nhuốm màu quá khứ.

Khám phá thời kỳ tiền sử và văn hóa Đông Sơn tại bảo tàng. Ảnh: Bảo San

Không gian đầu tiên đưa tôi về với thuở hồng hoang, nơi những công cụ bằng đá thô sơ kể câu chuyện về sự sinh tồn và những bước đi chập chững đầu tiên của người Việt cổ. Đó là cảm giác choáng ngợp nguyên sơ khi nhận ra rằng, từ những mảnh đá vô tri này, một nền văn minh đã được gây dựng.

Không gian trưng bày trống đồng toát lên vẻ uy nghi, hùng vĩ. Ảnh: Bảo San

Nhưng rồi cảm xúc thực sự vỡ òa khi tôi đứng trước những chiếc trống đồng Đông Sơn uy nghi, đặc biệt là Trống đồng Ngọc Lũ. Nó không còn là một hiện vật nằm im lìm sau lớp kính. Trước mắt tôi là cả một bản hùng ca bằng đồng, là linh hồn của núi sông, là trái tim của nền văn minh Sông Hồng đang đập những nhịp trầm hùng. Những hoa văn tinh xảo như đang chuyển động, tái hiện lại lễ hội, cảnh sinh hoạt, kể cho tôi nghe câu chuyện về một thời đại rực rỡ đã qua. Đứng đó, tôi nghe như có tiếng trống vọng về từ ngàn xưa, linh thiêng và đầy tự hào.

Những hiện vật lịch sử thời Lý - Trần được trưng bày trong không gian bảo tàng. Ảnh: Bảo San

Đi tiếp vào sâu bên trong, dòng chảy thời gian đưa tôi đến với thế giới tinh xảo của các triều đại phong kiến. Không còn cái vẻ đẹp mộc mạc, hoang sơ của thời đại kim khí, thay vào đó là sự lộng lẫy, tinh tế trong từng món đồ gốm men ngọc thời Lý - Trần, từng đường nét chạm trổ trên ấn vàng triều Nguyễn. Mỗi hiện vật không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật, mà còn là một nhân chứng cho một giai đoạn lịch sử huy hoàng. Tôi có thể cảm nhận được sự uy quyền toát ra từ những chiếc ấn tín của đế vương, thấy được sự tài hoa trong đôi tay người thợ gốm vô danh, và hình dung về một đời sống cung đình vàng son qua những món đồ ngự dụng.

Những trận đánh lịch sử ngày xưa được tái hiện lại một cách chân thực và sinh động. Ảnh: Bảo San

Cuộc dạo bước trong bảo tàng không phải là một buổi xem triển lãm thông thường, mà là một cuộc đối thoại thầm lặng với tiền nhân. Mỗi hiện vật đều mang trong mình một câu chuyện, một số phận, một hơi thở của thời đại đã sinh ra nó. Chúng là những mảnh ghép hữu hình của một quá khứ vĩ đại, giúp tôi hình dung và cảm nhận được mạch nguồn dân tộc đang chảy trong huyết quản mình. Đó là cảm giác kết nối sâu sắc, là sự biết ơn và lòng kính cẩn đối với những gì cha ông đã tạo dựng.

Các hiện vật từ thời nhà Hồ đến thời nhà Nguyễn được trưng bày tại bảo tàng. Ảnh: Bảo San

Khi bước chân ra khỏi cửa, trở lại với nhịp sống hiện tại, ánh nắng ngoài trời dường như rực rỡ hơn. Hà Nội vẫn thế, vẫn ồn ào và vội vã. Nhưng trong tôi, có một điều gì đó đã khác. Lịch sử không còn là những trang viết khô khan, mà đã trở thành một trải nghiệm sống động, một phần ký ức mà tôi được may mắn chạm vào. Chuyến "lạc bước" ấy đã để lại một dấu ấn sâu đậm, một niềm tự hào thầm lặng về chiều sâu văn hóa và sức sống mãnh liệt của dân tộc mình.

Khi lịch sử "chạm" đến công nghệ 4.0

Không chỉ níu chân du khách bằng không gian cổ kính và những báu vật vô giá, Bảo tàng Lịch sử Quốc gia còn chứng tỏ sự năng động và nỗ lực đổi mới khi chủ động đưa công nghệ vào để nâng cao trải nghiệm tham quan. Nhờ đó, lịch sử vốn trang nghiêm đã trở nên gần gũi, sống động và dễ tiếp cận hơn, đặc biệt với thế hệ trẻ.

Từ trẻ nhỏ cho đến du khách nước ngoài đều dễ dàng tham quan nhờ ứng dụng thuyết minh tự động tại Bảo tàng Lịch sử Quốc gia. Ảnh: Bảo San

Ngay tại nhiều khu trưng bày, bên cạnh các hiện vật là những mã QR Code. Chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, khách tham quan có thể dễ dàng quét mã để truy cập vào một kho thông tin đa dạng, từ bài viết chi tiết, hình ảnh độ phân giải cao, video giới thiệu cho đến các mô hình 3D của hiện vật. Việc này cho phép mỗi người tự do khám phá theo nhịp độ và sự quan tâm của riêng mình, biến chiếc điện thoại thành một người hướng dẫn viên cá nhân thông thái.

Bên cạnh đó, hệ thống thuyết minh tự động (Audio Guide) đa ngôn ngữ cũng là một điểm cộng lớn, phục vụ hiệu quả cho du khách quốc tế và những ai muốn có một trải nghiệm nghe sâu sắc. Thay vì chỉ đọc những dòng chú thích ngắn gọn, du khách có thể vừa chiêm ngưỡng hiện vật, vừa lắng nghe những câu chuyện lịch sử, những phân tích chuyên sâu đầy lôi cuốn.

Bảo tàng Lịch sử Quốc gia là hành trình ngược dòng thời gian tìm về cội nguồn dân tộc. Ảnh: Bảo San

Để phá vỡ giới hạn về không gian và địa lý, bảo tàng cũng đã xây dựng tour tham quan ảo 360 độ trên nền tảng trực tuyến. Giờ đây, bất kỳ ai, dù ở bất cứ đâu, cũng có thể "lạc bước" vào không gian trưng bày, chiêm ngưỡng các bảo vật quốc gia chỉ qua vài cú nhấp chuột, góp phần lan tỏa mạnh mẽ giá trị di sản đến với cộng đồng.

Chính sự giao thoa giữa một không gian di sản trầm mặc và những ứng dụng công nghệ hiện đại đã tạo nên sức hấp dẫn mới cho Bảo tàng Lịch sử Quốc gia, khẳng định vị thế của một thiết chế văn hóa hàng đầu, một điểm đến không thể bỏ lỡ cho những ai yêu mến lịch sử và văn hóa Việt Nam.